Śpimy godzinę dłużej. Nie jest to nowy pomysł

Dlaczego przestawiamy zegarki? Od Benjamina Franklina po Winstona Churchilla, historia czasu letniego pokazuje spory, eksperymenty i wojenne potrzeby.

A view of the art installation 'Zeitfeld' (time field) by the German artist Klaus Rinkes in Dusseldorf Germany, 23 October 2025. Clocks in Germany will be changed to winter time and set back by one hour on Sunday, 26 October 2025. EPA/CHRISTOPHER NEUNDORF Dostawca: PAP/EPA.Zegar
Źródło zdjęć: © PAP | PAP/EPA/CHRISTOPHER NEUNDORF
Aleksandra Dąbrowska

Już w nocy z 25 na 26 października cofniemy swoje zegarki z godziny 3:00 na godzinę 2:00. Wraz z każdą zmianą czasu pojawiają się pytania, czy nie lepszym rozwiązaniem byłaby rezygnacja z tej praktyki i jeśli tak - to czy na rzecz czasu zimowego, czy może letniego.

Jak pokazuje historia, to właśnie czas letni został specjalnie "stworzony", podczas gdy ludzkość głównie dostosowywała się do czasu zimowego.

Od pomysłu do praktyki: początki odejścia od czasu zimowego

Pierwszą osobą zastanawiającą się nad metodami wydłużenia dnia był amerykański uczony Benjamin Franklin. Chociaż nie postulował on zmiany czasu, to zachęcał ludzi do zmiany własnego rytmu dobowego i wstawania wcześniej, by dłużej wykorzystywać naturalne światło słoneczne.

Dopiero w 1895 roku nowozelandzki entomolog George Vernon Hudson jako pierwszy zaproponował przesunięcie zegarów do przodu w lecie. Zaproponował korektę o dwie godziny przez pięć miesięcy w roku. Chociaż niektórzy Nowozelandczycy byli zaintrygowani pomysłem Hudsona, wielu go wyśmiało.

Pierwsze propozycje i brytyjski przełom

Człowiekiem, którego pomysł doprowadził bezpośrednio do regularnej zmiany czasu, jest brytyjski budowniczy William Willett. W 1905 roku samodzielnie wpadł on na pomysł przesunięcia zegarów latem.

W 1907 roku wydał broszurę zatytułowaną "Marnowanie światła dziennego", w której szczegółowo opisał swoją propozycję. Jeden z posłów poparł pomysł Willetta i w 1908 roku przedstawił go parlamentowi jako Ustawę o czasie letnim z 1908 roku.

Willett latami walczył o akceptację tej koncepcji w Wielkiej Brytanii. Silne wsparcie przyszło z polityki i nauki. Winston Churchill mówił w Guildhall: Pożyczamy godzinę w kwietniu, oddajemy ją ze złotym procentem pięć miesięcy później. Samą ideę krytykowali rolnicy i część naukowców, obawiając się chaosu i przerw w ciągłości danych.

Wojna przyspiesza decyzje

W miarę trwania I wojny światowej Niemcy uznały, że wprowadzenie czasu letniego Willetta zapewni więcej światła słonecznego wieczorami, zastępując sztuczne oświetlenie i oszczędzając cenne paliwo na cele wojenne. W ten sposób, podążając za brytyjską ideą, w 1916 roku Niemcy jako pierwsze wprowadziły czas letni.

Po tym wydarzeniu Wielka Brytania i kraje europejskie po obu stronach konfliktu szybko przyjęły czas letni, a Stany Zjednoczone poszły w ich ślady 31 marca 1918 roku, po przystąpieniu do wojny.

W Polsce zaś czas letni został przyjęty jednorazowo w 1919 roku. Później zaś przyjęto go w latach 1946–1949 i1957–1964. Obecnie zmiana czasu obowiązuje od 1977 roku.

Cyfrowy Polak
Cyfrowy Polak © Cyfrowy Polak
Niemiec o wojnie w Ukrainie. "Będę walczyć do końca"
Niemiec o wojnie w Ukrainie. "Będę walczyć do końca"
Chińczycy będą chronić swoje jednostki. Pokazali czym
Chińczycy będą chronić swoje jednostki. Pokazali czym
Eksperci ostrzegają: USA z lukami w obronie. Wskazali słaby punkt
Eksperci ostrzegają: USA z lukami w obronie. Wskazali słaby punkt
Odmawiają Izraelowi. Wydadzą pieniądze inaczej
Odmawiają Izraelowi. Wydadzą pieniądze inaczej
Polują na ukraińskie drony. Chcą zrobić nieskuteczną broń skuteczną
Polują na ukraińskie drony. Chcą zrobić nieskuteczną broń skuteczną
Rosjanie użyli nowych bomb. Zostały one znacząco zmodyfikowane
Rosjanie użyli nowych bomb. Zostały one znacząco zmodyfikowane
Ta bakteria "udaje martwą". NASA przypadkiem wysłała ją na Marsa
Ta bakteria "udaje martwą". NASA przypadkiem wysłała ją na Marsa
Wsparcie dla Talibów. Przychodzi od sojusznika Putina
Wsparcie dla Talibów. Przychodzi od sojusznika Putina
Inspirowali się Rosją. Korea przedstawia swój odpowiednik
Inspirowali się Rosją. Korea przedstawia swój odpowiednik
Uchwycili ją na zdjęciu. Chińczycy wciąż mają wiele tajemnic
Uchwycili ją na zdjęciu. Chińczycy wciąż mają wiele tajemnic
Techniczna porażka Rosjan. Modyfikacje nie pomagają
Techniczna porażka Rosjan. Modyfikacje nie pomagają
Problemy z koreańskimi czołgami K1. Załogi narażone na ekstremalne temperatury
Problemy z koreańskimi czołgami K1. Załogi narażone na ekstremalne temperatury