"Sezon" na sinice w pełni. Naukowcy ostrzegają przed zagrożeniami

Zakwity sinic są zjawiskiem, które najczęściej kojarzy się z latem i wakacjami. Powodem ich pojawiania się są zmiany w temperaturze wody. Gdy ta osiąga około 18-20 stopni Celsjusza, sinice zaczynają się gwałtownie namnażać. W wyniku tego procesu woda zmienia kolor na zielony, a na jej powierzchni pojawia się charakterystyczna piana lub kożuch z tych mikroorganizmów.

Zakwity sinic są zjawiskiem nie tylko nieestetycznym, ale przede wszystkim niebezpiecznym dla zdrowia ludzi i zwierząt. To właśnie one są powodem zamykania kąpielisk w Polsce. Obecnie zakaz kąpieli obowiązuje m.in. w południowej części jeziora Zegrzyńskiego, w czterech kąpieliskach w Gdyni, w obu miejskich kąpieliskach i wodnym placu zabaw w Centrum Sportowo-Rekreacyjnym nad jeziorem Ukiel w Olsztynie, na kąpieliskach Stawek w Gryficach, Szczucze w Golczewie i Wodnej Dolinie w Koszalinie.

Sinice są nie tylko niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt, ale również dla ekosystemu. Zakwity sinic, a także niektórych innych bakterii czy glonów, mogą powodować kaskadowe reakcje w ekosystemie. Kiedy te organizmy zaczynają obumierać, opadają na dno i procesy ich rozkładu zużywają cały dostępny tlen. W wyniku tego powstają tzw. beztlenowe pustynie, które z roku na rok są coraz większe.

Naukowcy przewidują zakwity sinic na podstawie codziennej analizy zdjęć satelitarnych. Dzięki temu są w stanie przewidzieć, gdzie i kiedy mogą pojawić się sinice, ale nie są w stanie określić, jakie gatunki sinic dominują i czy są one potencjalnie toksyczne.

Toksyny produkowane przez sinice mogą być groźne dla zdrowia ludzi i zwierząt. Mogą powodować zaburzenia układu pokarmowego, nerwowego i podrażnienia skóry. Najbardziej szkodliwe są wtedy, kiedy pojawiają się w wodzie pitnej, gdyż stężenie toksyn najbardziej szkodzi poprzez ich spożywanie.

Zakwity sinic mogą również powodować problemy z układem oddechowym. Toksyny uwalniają się do wody, która przy wysokiej temperaturze paruje. Przebywając przy linii brzegowej, ludzie wdychają to powietrze, ryzykując inhalację unoszących się toksyn. Zakwitom sinic sprzyjają spływające z lądu związki azotu i fosforu, stosowane w rolnictwie. Są to substancje biogenne, które powodują eutrofizację, czyli przeżyźnienie środowiska wodnego.

Rozwojowi sinic sprzyjają również zmiany klimatu, a wraz z nimi rosnąca temperatura powietrza i wody. Sinice są bardzo odporne i potrafią poradzić sobie nawet bez substancji biogennych, np. wychwytując azot z powietrza. Dlatego obserwujemy potężne zakwity, które widać nie tylko przy brzegu, ale też w centralnym Bałtyku, gdzie tworzą ogromne, powierzchniowe kożuchy.

Jakość kąpielisk w Polsce można na bieżąco śledzić na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego. GIS przygotował specjalną mapę, dzięki której podejrzymy, które z kąpielisk na terenie Polski są aktualnie wyłączone z użytku. Warto się z nią zapoznać przed wycieczką nad wodę, aby uniknąć rozczarowań i potencjalnych zagrożeń dla zdrowia.

Mapa Głównego Inspektoratu Sanitarnego jest na bieżąco aktualizowana. Kąpieliska oznaczone kolorem czerwonym są wyłączone z użytku z powodu sinic. Z kolei w przypadku tych, które są zaznaczone na zielono - aktualnie nie występuje problem sinic.