Wymiana generacyjna europejskich myśliwców

14 września we francuskiej bazie lotniczej Base Aérienne 113 Saint-Dizier zaobserwowano pierwszy egzemplarz myśliwca Dassault Rafale B w malowaniu chorwackich sił powietrznych (Hrvatske Zračne Snage). Dwumiejscowa maszyna szkolno-bojowa będzie najprawdopodobniej wykorzystywana do szkolenia chorwackich pilotów wyznaczonych do latania tymi myśliwcami.

Zaobserwowana maszyna jest jednym z dwóch myśliwców szkolno-bojowych zamówionych przez Chorwację. Spośród zamówionych dwunastu samolotów dziesięć pozostałych zostanie dostarczonych w jednomiejscowej odmianie Rafale C. Informacja o wyborze Rafale na nowy myśliwiec dla chorwackich sił powietrznych została ujawniona 28 maja 2021 r. Pod koniec tego samego roku podpisano z rządem francuskim umowę na dostarczenie dwunastu używanych myśliwców pochodzących z zasobów francuskich sił powietrznych i kosmicznych.

Całkowita wartość kontraktu wynosi 999 mln euro. Poza wspomnianymi myśliwcami obejmuje on dostawę symulatora, wyposażenia do obsługi naziemnej, pakiet części zamiennych, podstawowy pakiet uzbrojenia, wsparcie instruktorów w szkoleniu, wsparcie techniczne producenta przez trzy lata i dwunastomiesięczną gwarancję na każdy samolot i jego silnik.

W chorwackim lotnictwie wojskowym francuskie myśliwce zastąpią MiGi-21. Nie dość, że od wielu lat są to myśliwce przestarzałe, to dodatkowo Chorwacja miała duże problemy z utrzymaniem ich w należytej sprawności technicznej. W ostatnim czasie do lotów zdolnych było przeważnie jedynie kilka egzemplarzy. Dostawy myśliwców Rafale sprawi, że Chorwacja będzie dysponowała najnowocześniejszymi myśliwcami w regionie.

14 września do duńskiej bazy lotniczej w Skrydstrup przyleciały pierwsze cztery myśliwce piątej generacji Lockheed Martin F-35A Lightning II. Samoloty pokonały Atlantyk w towarzystwie amerykańskiej latającej cysterny KC-10A z międzylądowaniem w bazie Lajes na Azorach.

Dostarczone samoloty noszą numery L-007, L-008, L-009 i L-010. Ich nową jednostką została 727. Eskadra będąca najstarszą aktywną duńską jednostką myśliwską. Ma ona duże doświadczenie we wprowadzaniu nowych typów myśliwców do duńskiej służby, ponieważ w przeszłości robiła to już dwukrotnie. Przed wprowadzeniem F-35 w uzbrojeniu eskadry znajdowały się myśliwce F-16A/B MLU.

Samoloty, które dotarły do bazy Skrydstrup nie są pierwszymi duńskimi F-35A. Cztery egzemplarze już od 2021 roku są wykorzystywane do szkolenia duńskich pilotów, ale stacjonują w bazie Luke w USA. Ogółem Dania zamówiła 27 myśliwców F-35A, a ich dostawy mają się zakończyć w 2026 r. Wszystkie będą służyły we wspomnianej 727. Eskadrze.

Dania uczestniczy w programie F-35 Joint Strike Fighter od 2002 r. Dołączyła do niego jeszcze w fazie rozwoju i demonstracji możliwości. Poza wkładem finansowym, na potrzeby programu wydzieliła także jednego F-16B, który był wykorzystywany w amerykańskiej bazie Edwards do obserwowania i nadzorowania prawidłowego przebiegu prób w powietrzu prototypów F-35.

W Danii F-35 zastąpią F-16, które mają zostać wycofane w 2025 r. Nie wiadomo jeszcze, jaki będzie los wycofywanych myśliwców. Według niepotwierdzonych informacji część F-16 może trafić na Ukrainę. Tamtejsi piloci już przechodzą w Danii szkolenie na F-16. Wcześniej pojawiały się również informacje o możliwej sprzedaży duńskich myśliwców Argentynie. Zainteresowanie nimi wyrażała również Kolumbia.

W zakładach Lockheeda Martina w Greenville odbyła się uroczysta prezentacja pierwszego egzemplarza myśliwca F-16C Block 70 Viper przeznaczonego dla słowackich sił powietrznych (Vzdušné sily Ozbrojených sil Slovenskej Republiky). Słowacja będzie pierwszym europejskim użytkownikiem najnowocześniejszej wersji F-16. Kontrakt na dostawę samolotów ma wartość 1,8 mld dolarów i poza samymi F-16 obejmuje również dostawę uzbrojenia, silników, części zamiennych, wsparcia logistycznego i szkolenie pilotów i techników.

Kontrakt na dostawę czternastu F-16 Block 70 podpisano w grudniu 2018 r. Słowacja otrzyma dwanaście samolotów jednomiejscowych i dwa dwumiejscowe. Dostawa pierwszych czterech egzemplarzy miała być zrealizowana już w 2022 r., ale pandemia COVID-19 i problemy z uruchomieniem nowej linii produkcyjnej F-16 w Greenville spowodowały roczne opóźnienie. Według zaktualizowanego harmonogramu pierwsze cztery myśliwce mają być dostarczone w drugiej połowie 2024 r.

W słowackich siłach powietrznych F-16 zastąpią poradzieckie MiGi-29. W ostatnim czasie Słowacja utrzymywała w stanie lotnym dziewięć egzemplarzy jednomiejscowych i dwa szkolno-bojowe, jednak w 2023 r. wszystkie samoloty tego typu zostały przekazane Ukrainie. W tej chwili za obronę słowackiej przestrzeni powietrznej odpowiadają myśliwce z sąsiadujących państw NATO - Polski i Czech. Po dostawie F-16 będą stacjonowały w bazie Silac.

Słowacja będzie pierwszym, ale nie jedynym europejskim użytkownikiem F-16 Block 70. W 2019 r. kontrakt na zakup ośmiu myśliwców podpisała również Bułgaria. Także tam F-16 zastąpią MiGi-29.

Autor: Maciej Hypś