Pobyt w kosmosie może pogarszać zdolności poznawcze

Naukowcy zbadali 25 astronautów, którzy średnio spędzili na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) sześć miesięcy. Wyniki prac wykazały, że przebywając na ISS astronauci mieli gorszą pamięć, trudniej było im się skupić na zadaniach, a szybkość myślenia i kojarzenia też pozostawiała wiele do życzenia. Jednak naukowcy nie zaobserwowali oznak trwałego pogorszenia funkcji poznawczych u badanych.

Wyniki oraz opis prac ukazał się na łamach pisma "Frontiers in Physiology" (DOI: 10.3389/fphys.2024.1451269).

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Przestrzeń kosmiczna to ekstremalne środowisko, ze zmniejszoną grawitacją i silnym promieniowaniem. Niewiele jednak wiadomo na temat tego, jak to środowisko i długoterminowe przebywanie w nim wpływa na zdolności poznawcze astronautów. By uzupełnić te luki w wiedzy naukowcy z NASA przebadali 25 astronautów, którzy spędzili średnio pół roku w kosmosie na pokładzie ISS. Uczeni sprawdzali czy i jakie zmiany nastąpiły u nich w zakresie funkcji poznawczych podczas ich pobytu w kosmosie.

Naukowcy poddali wybranych astronautów testom. Niektóre z nich były przeprowadzone na Ziemi, przed oraz po misji, inne na pokładzie ISS, zarówno na początku, jak i na późniejszym etapie misji. Testy te mierzyły zdolności poznawcze i polegały na przykład na znajdowaniu wzorców na siatce w celu przetestowania abstrakcyjnego rozumowania lub wybieraniu odpowiedniego momentu zatrzymania nadmuchiwanego balonu przed pęknięciem w celu przetestowania umiejętności do podejmowania ryzyka.

Testy pokazały, że szybkość przetwarzania, pamięć robocza i uwaga były u astronautów wolniejsze niż na Ziemi, ale nie mniej dokładne. Zmiany te jednak nie utrzymywały się długo. – Na przykład spowolnienie uwagi obserwowano tylko na początku misji, podczas gdy spowolnienie szybkości przetwarzania nie powróciło do poziomu wyjściowego aż do zakończenia misji i powrotu załogi na Ziemię – powiedziała dr Sheena Dev z NASA.

Ogólnie rzecz biorąc, sprawność poznawcza astronautów była stabilna, a badacze nie znaleźli dowodów sugerujących uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego podczas sześciomiesięcznej misji kosmicznej.

– Wykazujemy, że nie ma dowodów na jakiekolwiek znaczące upośledzenie funkcji poznawczych u astronautów, którzy spędzili sześć miesięcy na ISS. Życie i praca w kosmosie nie wiązały się z powszechnym upośledzeniem funkcji poznawczych, które sugerowałoby znaczące uszkodzenie mózgu – przyznała Dev.

Badania te pokazały, że niektóre obszary poznawcze były bardziej podatne na wpływ przestrzeni kosmicznej niż inne. Będzie to miało zapewne swoje odzwierciedlenie w planowaniu przyszłych misji kosmicznych, zwłaszcza tych długotrwałych.

– Nawet na Ziemi szybkość przetwarzania czy uwaga to obszary poznawcze, które mogą wykazywać tymczasowe zmiany, gdy dana osoba jest zestresowana. Inne obszary, takie jak pamięć, są mniej podatne na stresory. Na przykład, jeśli masz naprawdę pracowity dzień, ale nie spałeś dobrze poprzedniej nocy, możesz mieć wrażenie, że trudno ci się skupić lub że potrzebujesz więcej czasu na wykonanie swoich zadań – wyjaśniła Dev.

Astronauci również są narażeni na te stresory, a te dodatkowe, które są unikalne dla kosmosu, także zbierają swoje żniwo. – Odkryliśmy, że najbardziej narażone obszary, gdy astronauci przebywają na ISS, są takie same, jak te, które są bardziej podatne na stresory na Ziemi – przyznała Dev.

Badania te mogą pomóc lepiej zrozumieć, jakich zmian w sprawności poznawczej można się spodziewać, gdy ludzie znajdują się w ekstremalnych środowiskach. Jednak, jak zaznaczyli autorzy badań, nie wykazały one, dlaczego te zmiany nastąpiły. Prace te nie miały też na celu dokonania oceny, czy ucierpiała sprawność operacyjna astronautów. – Może się okazać, że nawet w obszarach, w których zaobserwowano spadki, astronauci nadal byli w stanie to zrekompensować i skutecznie wykonywać swoje zadania – powiedziała Dev.

Źródło: Frontiers, New Scientist, fot. CC0