Polscy astronomowie otwierają obserwatorium w Chile. Pomoże w badaniu kosmosu

Po trzech latach ciężkiej pracy Centrum Astronomiczne Polskiej Akademii Nauk (PAN) otwiera obserwatorium astronomiczne na pustyni Atakama w Chile. Wydarzenie to kulminacja wielu lat planowania i realizacji, które zakończy się uroczystą inauguracją 28 listopada w siedzibie Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN (CAMK PAN).

Obserwatorium Cerro Armazones (OCA), zarządzane przez CAMK PAN, znajduje się w samym sercu pustyni Atakama, która jest uważana za jedno z najbardziej dogodnych miejsc na świecie do prowadzenia naziemnych obserwacji astronomicznych. Obecnie na terenie obserwatorium znajduje się pięć nowoczesnych teleskopów, a docelowo ma ich być sześć. Teleskopy są usytuowane na wysokości 2817 m n.p.m., w miejscu, które może pochwalić się ponad 340 bezchmurnymi nocami w roku i doskonale stabilną atmosferą.

Głównym celem tych teleskopów jest skalibrowanie kosmicznej skali odległości, co jest kluczowym problemem międzynarodowego Projektu Araucaria, nad którym przewodnictwo sprawuje profesor Grzegorz Pietrzyński, kierownik OCA.

Profesor Pietrzyński podkreślił znaczenie tej inwestycji, mówiąc: "To bardzo prestiżowa inwestycja, zarówno ze względu na potencjał naukowy, jak i lokalizację. Własne obserwatorium stworzy doskonałe warunki do prowadzenia różnorodnych badań astronomicznych, a polskim astronomom przyniesie możliwość rozwoju na niewyobrażalną dotąd skalę. Obserwatorium jest inwestycją w przyszłość, zarówno w przyszłość badań naukowych, jak i w przyszłość młodego pokolenia naukowców, którzy korzystając z teleskopów OCA, będą mieli szansę dokonywać pomiarów na najwyższym światowym poziomie".

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Polska jest jednym z dwóch krajów, obok Stanów Zjednoczonych, które mają swoje obserwatorium na terenie pustyni Atakama. Chociaż na tej pustyni znajduje się aż siedem obserwatoriów, to większość z nich jest budowana i zarządzana przez międzynarodowe konsorcja. Jedynie dwa amerykańskie obserwatoria, Cerro Tololo i Las Campanas, oraz polskie OCA są wyjątkami.

Umowa pomiędzy ESO (European Southern Observatory), CAMK PAN oraz Uniwersytetem Ruhr w Bochum (RUB) została podpisana 17 stycznia 2020 roku. Przez kolejne trzy lata trwała przebudowa obserwatorium i dostosowanie go do prowadzenia wielu wymagających i ważnych projektów astronomicznych. W tym czasie zbudowano m.in. trzy nowe teleskopy, a stare wycofano z użytku.

Ze względu na odległość od osad ludzkich, pracownicy obserwatorium muszą polegać na własnej infrastrukturze. Na terenie OCA zainstalowano 65 sztuk paneli o łącznej powierzchni około 106 metrów kwadratowych. OCA jest obecnie jedynym obserwatorium na świecie w pełni zasilanym "zieloną energią".

Obecnie pięć z sześciu planowanych teleskopów jest już w pełni operacyjnych. Ostatni, o 2,5 metrowym zwierciadle, powinien zostać oddany do użytku w 2025 roku. Będzie to największy teleskop w historii polskich obserwacji kosmosu. W tej chwili stoi już filar teleskopu, a kolejne prace zaplanowane są na lata 2024-2025.

Projekt jest finansowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz z europejskiego grantu naukowego ERC Synergy. Inauguracja otwarcia obserwatorium będzie transmitowana na kanale youtube CAMK.