Pisanie ręczne dobre dla naszej pamięci. Pomaga się też uczyć

W dobie cyfryzacji, urządzenia elektroniczne stopniowo zastępują tradycyjne długopisy i papier. Coraz rzadziej wymaga się od uczniów i studentów robienia odręcznych notatek. Istnieje wiele argumentów przemawiających za tym trendem - pisanie na klawiaturze jest szybsze, a umiejętność obsługi komputera jest obecnie jednym z podstawowych wymagań na rynku pracy. Jednak po tymczasowym ograniczeniu ręcznego pisania, szkoły w takich krajach jak Norwegia, Szwecja czy Włochy ponownie wprowadzają ćwiczenia z niego i zasady odręcznego pisania prac. Nic dziwnego - dowody naukowe przekonują o zaletach pisania ręcznego, a kolejne argumenty dostarczają wyniki najnowszych badań przeprowadzonych w Norwegii.

Badacze z Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego w Trondheim przeprowadzili badania, aby zrozumieć, jak różni się zaangażowanie sieci neuronowych podczas pisania ręcznego i korzystania z klawiatury. Prof. Audrey van der Meer, neuropsycholożka z uniwersytetu w Trondheim i współautorka pracy opublikowanej w "Frontiers in Psychology" (10.3389/fpsyg.2023.1219945), powiedziała: "Podczas pisania ręcznego wzorce połączeń mózgowych są znacznie bardziej rozbudowane niż w trakcie pisania na klawiaturze". Dodała, że taka wzmożona aktywność mózgu ma kluczowe znaczenie dla tworzenia się śladów pamięciowych i kodowania nowych informacji, co jest korzystne dla procesu uczenia się.

Badacze, korzystając z elektroencefalografii (EEG), przeprowadzili badania na grupie 36 studentów. Uczestnicy pisali wskazane słowa za pomocą rysika na ekranie dotykowym lub wystukiwali je jednym palcem na klawiaturze komputera. W tym czasie 256 czujników wszytych w siatkę nakładaną na głowę rejestrowało aktywność ich mózgów. Badacze stwierdzili, że łączność różnych obszarów mózgu wzrastała, gdy uczestnicy pisali ręcznie, ale nie wtedy, gdy używali klawiatury.

Prof. van der Meer tłumaczyła: "Nasze odkrycia sugerują, że informacje wizualne i ruchowe uzyskane, gdy precyzyjnie kontrolujemy ruchy dłoni podczas używania pióra, przyczyniają się do wzorców połączeń w mózgu, które pozytywnie wpływają na proces uczenia się".

Mimo że uczestnicy badania używali piór cyfrowych, autorzy badania uważają, że wyniki są takie same w przypadku korzystania z długopisu i papieru. Prof. van der Meer wyjaśniła: "Wykazaliśmy, że duża aktywność mózgu jest związana ze starannym formowaniem liter i większym wykorzystaniu zmysłów podczas pisania ręcznego. Z kolei prosty ruch polegający na wielokrotnym uderzaniu w klawisz tym samym palcem jest dla mózgu mniej stymulujący".

Badanie może również tłumaczyć, dlaczego dzieci, które nauczyły się pisać i czytać na urządzeniach elektronicznych, mogą mieć trudności z rozróżnieniem liter takich jak "b" i "d". "Wynika to stąd, że dzieci dosłownie nie poczuły, jak to jest pisać litery, które są lustrzanym odbiciem" – powiedziała prof. van der Meer.

Norwescy badacze uważają, że uczniowie powinni mieć możliwość jak najczęstszego korzystania z długopisów i papieru, a nie tylko z klawiatury. "Istnieją dowody na to, że studenci uczą się więcej i lepiej zapamiętują, gdy robią odręczne notatki z wykładów. Z kolei korzystanie z urządzeń z klawiaturą może być bardziej praktyczne podczas pisania długiego tekstu lub eseju" – przekonywała van der Meer.

Wcześniejsze badania wykazały, że pisanie ręczne poprawia koncentrację, usprawnia czytanie ze zrozumieniem, pobudza kreatywność, pozytywnie wpływa na formułowanie myśli i przejrzyste konstruowanie tekstu. Psychoterapeuci uważają, że odręczne opisywanie sytuacji stresujących lub traumatycznych pomaga pacjentom uporać się z negatywnymi emocjami, a immunolodzy – że może nawet wzmacniać system odpornościowy. Ręczne sporządzanie list spraw do załatwienia albo postanowień zdaniem badaczy bardziej sprzyja realizacji zamiarów niż zestawienia stworzone w komputerze lub aplikacji. Specjaliści zalecają, by pisać ręcznie co najmniej stronę dziennie.