"Najbardziej brakowało mi pizzy". Astronauta o tym, jak żyje się poza Ziemią

Mike Massimino, astronauta: Serio? Oni mają taką piosenkę?

Popatrz – lubię ich, a nawet nie wiedziałem, że mają taki utwór. A książkę tak nazwałem, bo cóż, poleciałem w kosmos. Nie ma tu żadnej gry słów.

(śmiech) Nie, każdy słucha tego, co lubi. Ja na przykład puszczam sobie U2, Radiohead, Coldplay czy Dianę Kroll. Nie mamy swojego lejtmotywu.

Taką aktywnością jest zazwyczaj wspólny posiłek.

Nie, nie. Na początku programów kosmicznych pakowano żywność w ten sposób. To było jakieś 50 lat temu. Teraz to jest normalne jedzenie. Wszystko, co jest na Ziemi, można dostać w kosmosie.

Tu akurat jest problem. Ostatnio udało się zrobić pizzę w kosmosie. Nie wiem, jak wyszła, ale ogólnie takie dania, chleb zresztą też, nastręczają sporo kłopotów.

Okruszki. Po jedzeniu latają sobie w nieważkości i mogą na przykład dostać ci się do oka. Do tego szybko schnie. Dlatego używa się placków do tortilli w kosmosie.

Jest ich znacznie mniej. Do tego zajmują mniej powierzchni i łatwiej je przechowywać.

Tak, to też jest w kosmosie. Kurczak, hamburgery, steki, fajitas, chińszczyzna, lasagna ravioli, koktajl krewetkowy – wszystko można tam zjeść. Każda misja przywozi jedzenie ze swojego kraju. Jest ono właściwie takie samo jak na tutaj, tylko inaczej spakowane. Zazwyczaj są liofilizowane, albo termostabilne, czyli gotowe do jedzenia po podgrzaniu. Mają też długi termin przydatności do spożycia. Mi osobiście smakuje.

Chodzi ci o to, jak się robi kupę w kosmosie?

Na stacji kosmicznej uryna podlega recyklingowi – zostaje oczyszczona i wykorzystana ponownie.

Wydajność jest na poziomie 85 proc.

Bo tak właśnie jest.

Tego już nie odzyskasz, więc musisz się jej pozbyć. Toaleta na stacji przypomina dużą puszkę, na którą ktoś położył deskę toaletową. W środku znajduje się plastikowa wkładka, do której wpadają odpadki. Kiedy puszka się zapełni, zamykasz ją i wysyłasz poza stację.

Cóż, jest kilka opcji. W wahadłowcu na przykład są specjalne uchwyty na nogi, by się przytrzymać. Są też specjalne pasy na stopy, albo po prostu zapierasz się o sufit bądź o ściany. Cel jest jeden – od pasa w dół masz siedzieć na desce.

W wahadłowcu tak. Tam nie ma sypialni, więc bierzesz śpiwór i przyczepiasz go tam, gdzie chcesz. Ale na stacji kosmicznej masz własną kwaterę wielkości szafy. Jesteś tam znacznie dłużej, więc potrzeba też pewnej prywatności.

Wiem, o czym mówisz, ale czułem coś kompletnie przeciwnego. Zrozumiałem, jak ludzie są ważni i jak nasza planeta jest piękna. Z perspektywy stacji kosmicznej wygląda jak raj. Czułem, że jako gatunek mamy szczęście, że żyjemy w takim miejscu. Wszechświat jest duży, ale nie czuję się pyłek.

Tak. Nie ma grawitacji, więc kręgosłup się wydłuża i zyskujesz jakieś 2,5-3 centrymetra wzrostu.

Trochę boli. Pierwszej nocy, kiedy to się dzieje, odczuwasz pewien dyskomfort. Jak o tym myślę, to raczej dziwne, a nie bolesne uczucie.

To tak, jakbyś się ciągle unosił. Ciężko utrzymać stabilność. To kwestia, do której trzeba się przyzwyczaić.

Zobacz także: Zwierzęta w kosmosie

Jasne, ale bardzo trudno odtworzyć te warunki. Można to zrobić w samolocie, ale trwa to jakieś pół minuty. Ćwiczymy też spacery kosmiczne w wodzie, ale ona z kolei też stabilizuje twoje ciało. Do tego poruszasz się wolniej. A w kosmosie, jeśli nie uważasz, możesz poruszać się bardzo szybko.

Kiedy pracujesz wewnątrz statku to oczywiście pasuje mieć jakąś orientację. Powiedzmy, że masz instrukcję na ścianie – to będzie twój punkt odniesienia. Twój mózg się przyzwyczaja – na początku stanie na suficie wydaje się dziwne, ale potem to się normalizuje.

Żeby założyć całe oprzyrządowanie potrzeba kilka godzin. Potem musisz zrobić tak zwany "prebreath" – pozbywasz się wtedy azotu ze swojego ciała, a potem jest dekompresja i wychodzisz.

I tutaj pomaga to, co masz w hełmie. Z powodu zmian ciśnienia czasem zatykają się uszy. Dlatego montuje się dwie poduszki w które dmuchasz, by je odetkać. Możesz je użyć je drapania, ale nie do końca pomagają. Zalecam drapanie się przed włożeniem hełmu.

Wiesz co, myślenie że, coś może ci się stać, niezbyt pomaga. Musisz zaufać, że twój ekwipunek pomoże. Więc tak, to bardzo niebezpieczne, ale jesteś tak ostrożny, jak tylko się da.

Poza tym, to niesamowite uczucie. Jest bardzo intensywne, stresujące, nawet trochę straszne. Ale to niezwykłe doświadczenie, jedyne w swoim rodzaju.

Tak naprawdę jest dość uporządkowane. Musi takie być, bo często na wierzchu jest okablowanie lub elektronika. Nie ma mowy o nieporządku.

Przede wszystkim działamy w strefie czasowej z Greenwich. Mój dzień był dość rygorystyczny – pobudka, potem przygotowanie się do wyjścia w kosmos bądź nadzorowanie spaceru innej osoby. Jeśli tego nie było, trzeba zająć się wtedy statkiem – posprzątać, sprawdzić, czy wszystko działa. Tak jest w wahadłowcu.

Na stacji kosmicznej jest trochę inaczej. Przede wszystkim masz wolne niedziele i połowę soboty, obchodzi się też święta – w końcu tam żyjesz. Ale i tak jesteś dość zajęty – są przeprowadzane eksperymenty, i sześć dni w tygodniu masz dwie godziny ćwiczeń. Nie nudzisz się.

Nie ma mowy. Alkohol jest absolutnie zakazany na ISS.

Nie wiem, czy jest jakaś pisana bądź niepisana zasada. Ale z tego ,co mi wiadomo, to się jeszcze nie zdarzyło w kosmosie.

Nie. Ludzie tam pracują, to jest przestrzeń zawodowa. Astronauci są profesjonalistami. Przynajmniej tyle wiem.

Zostałem zdyskwalifikowany z powodu mojego wzroku, ale potem wycofano się z tej decyzji. Kiedyś wymagano doskonałego wzroku, teraz po prostu musisz być zdrowy, bez wyraźnych uszczerbków i problemów. Musisz żyć czystym, zdrowym życiem.

Tak.

Wszystko jest cięższe. Przyzwyczajasz się, że tam każda rzecz jest lekka jak piórko. Twoje ucho wewnętrzne również jest dość pogubione i łatwo gubisz równowagę.

Za pizzą.

(śmiech) Uściślając, brakowało mi rodziny, przyjaciół i pizzy. Kiedy wylądowałem, pojechaliśmy ją zjeść. Uwierz lub nie, ale zamówiłem ją, jak byłem jeszcze w kosmosie (śmiech).

(śmiech) magia telewizji. Producenci ustawili nas na żurawiu do poruszania kamer. On poruszał się w górę i w dół, sterowany przez jedną osobę. W postprodukcji wycięli go i stąd wrażenie, że ja lub Howard jesteśmy w powietrzu.

Nie, tak naprawdę w ogóle mi nie zapłacili.

W tym czasie pracowałem dla rządu i nie mogłem przyjąć pieniędzy z innego źródła. Zagrałem w sześciu odcinkach – przed ostatnim opuściłem moją pracę i producenci zapłacili mi tylko za niego. Ale czemu to zrobiłem? Bo to było fajne, po prostu.

Szczerze mówiąc - nie. Dostałem telefon w okolicach 2011 roku. Z NASA skontaktowali się twórcy "Big Bang Theory", którzy chcieli skonsultować pewne kwestie z astronautą. Ludzie z agencji pomyśleli mnie i zapytali, czy chce z nimi pogadać. Zgodziłem się. Mój syn miał zawody w piłce wodnej w Kalifornii,, więc i tak miałem tam być.

Po meczu pojechałem do studia pogadać ze scenarzystami. Było miło, pośmialiśmy się, ogólnie dobrze nam się rozmawiało. Pół roku później producent napisał do mnie maila, czy nie chciałbym gościnnie wystąpić. To miał być jeden odcinek, ale zrobiło się sześć.

Wiesz co, po prostu lubię. To trochę nietypowe, ale wszystko co robię wynika z mojej pasji. Może to różne rzeczy, ale wkładam w to całe swoje serce. Muszę jednak zaznaczyć, że astronauta to był zawsze mój priorytetowy zawód. Na drugim miejscu znalazłby się wykładowca – lubię uczyć innych. A te wszystkie rzeczy z telewizją po prostu dają mi frajdę.

Gdybym robił tylko jedną rzecz, to pewnie bym się szybko znudził. Taki miks mi odpowiada. W zawodzie astronauty to duża zaleta – latasz samolotem, robisz symulacje, eksperymentujesz, pracujesz nad projektami inżynierskimi, czasem uprawiasz public relations w telewizji.

Powinniśmy martwić się innymi rzeczami. Jest mnóstwo dowodów, że to się stało, po prostu. Są ważniejsze rzeczy, które trzeba rozwiązać, zajmijcie się nimi. Lądowanie jest faktem, a Ziemia jest globem. Nie wszystko jest wielkim spiskiem.

Słyszałem o tym. Ci ludzie mówią, że wszyscy kłamią. To absurdalne. Martwienie się czymś takim – co oni w ogóle sobie wyobrażają? Dlaczego? Planeta jest okrągła. Ich poglądy nie mają dla mnie grama sensu.

Moim zdaniem to będzie "Apollo 13" z Tomem Hanksem. To oczywiście nie jest dokument, ale jest bardzo dokładny zarówno w pokazaniu, co się dzieje w trakcie lotu i co się dzieje w centrum kontroli lotów.

Nie wiem, ale jeśli czegoś chce, to uważam, że to osiągnie. Pokazał już, że nie rzuca słów na wiatr.

Książka "Spaceman. Jak zostać astronautą i uratować nasze oko na Wszechświat?" została wydana nakładem wydawnictwa AGORA