Liczą 350 mln lat. Najstarszy gad pochodził z Australii

Jak donosi Polska Agencja Prasowa, w Australii odkryto najstarsze ślady gada. Datowane są na wczesny karbon, czyli około 350 milionów lat temu. To odkrycie sugeruje, że ewolucja gadów rozpoczęła się co najmniej 20-30 milionów lat wcześniej, niż dotychczas sądzono, i miała miejsce w innej części świata.

W badaniach opublikowanych w "Nature", opisano jedyny znany dotąd ślad z wczesnego karbonu, który dokumentuje życie na Gondwanie – prakontynencie, z którego później powstały Ameryka Południowa, Australia, Afryka i Antarktyda. Odkrycie wskazuje, że pierwsze gady zamieszkiwały półkulę południową już 20-30 milionów lat wcześniej niż półkulę północną. Oznacza to, że rozdzielenie się ewolucji płazów i gadów nastąpiło wcześniej, niż dotychczas przypuszczano.

Znaleziska dokonano na terenie australijskiej równiny Snowy Plain, na brzegach rzeki Broken w pobliżu miasta Mansfield, w północnej części stanu Wiktoria, 200 km na północny wschód od Melbourne. Podczas wędrówki dwóch poszukiwaczy minerałów i skamielin, Craig Eury i John Eason, przypadkowo odkryło tajemnicze ślady na fragmencie piaskowca. Jak się później okazało, były to odciski łap prehistorycznej istoty. Mężczyźni, przeczuwając, że może to być coś wyjątkowego, zabrali ze sobą kawałek skały o wymiarach 30 cm na 40 cm i zwrócili się do zaprzyjaźnionego paleontologa o pomoc w identyfikacji znaleziska.

Współautorem badań jest polski naukowiec dr Grzegorz Niedźwiedzki z Uniwersytetu w Uppsali oraz Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB. W rozmowie z PAP wyjaśnił, że na skale widoczne są odciski przednich i tylnych łap zwierzęcia, które poruszało się po lądzie z dużą zwinnością na wąsko rozstawionych kończynach. Na kamieniu nie ma śladów brzucha ani ogona ciągniętych po ziemi. Stworzenie to mogło mieć od 30 do 50 cm długości, co odpowiada wielkości dużej jaszczurki. Obecność keratynowych pazurów i wydłużonych palców, typowych dla gadów, wskazuje, że nie było to już płaz. Skamieniałe ślady datowane są na 350 milionów lat, czyli wczesny karbon, co wydawało się czasem, kiedy gady jeszcze nie istniały.

Skrupulatne badania australijskiego znaleziska ujawniły najstarszy znany ślad pozostawiony przez owodniowca – grupę zwierząt obejmującą gady, ptaki i ssaki, ale wykluczającą płazy. Kluczową cechą owodniowców jest obecność błon płodowych w rozwoju zarodka, co pozwala na rozród na lądzie, bez konieczności powrotu do środowiska wodnego. Odkrycie to stanowi przełomowy dowód na istnienie zwierzęcia, które przestało być płazem i przystosowało się do życia w suchym środowisku. Można je uznać za najstarszego znanego przedstawiciela gadów, choć należy zaznaczyć, że w tamtym okresie niektóre owodniowce nie były jeszcze ani gadami, ani ssakami, a dopiero przedstawicielami wspólnego, prymitywnego przodka tych linii ewolucyjnych.

Jak wynika z analiz odcisków znalezionych na piaskowcu, najstarszy znany gad mógł zamieszkiwać tereny obecnej Australii. Do tej pory takie organizmy odkrywano na półkuli północnej, na przykład w Kanadzie, i datowano je na 320 milionów lat. Nowe odkrycie przesuwa jednak chronologię ewolucji gadów o co najmniej 20 milionów lat wstecz.