Jak transport lotniczy wpływa na środowisko?

Ekolodzy przy wyborze odpowiedniego dla siebie transportu powinni zdecydować się na kolej, jak wynika z raportu Transport i środowisko 2020 TERM. Dotyczy on oceny wartości podróży koleją i samolotem w kontekście działań na rzecz wprowadzenia Unijnego Zielonego Ładu. Celem tej inicjatywy jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu różnego typu o 90 proc. do 2050 roku w porównaniu do roku 1990. 

Raport pokazał, że w 2018 roku w Unii Europejskiej różne środki transportu wyemitowały do atmosfery aż 25 proc. wszystkich gazów cieplarnianych. Emisje te pochodziły w przeważającej części – w 72 proc. z transportu drogowego, ale transport lotniczy odpowiadał za emisję 13 proc. gazów. Wpływ lotnictwa na emisję gazów cieplarnianych jest znacznie wyższy w porównaniu z kolejowym, w przeliczeniu na pasażerokilometry. 

Ostrożne szacunki ekspertów wskazują ponadto, że transport powietrzny odpowiada za około 5 proc. światowej emisji dwutlenku węgla. Zaskoczeniem dla wielu z nas może być to, że nowoczesne samoloty, które wyposażane są przez konstruktorów w silniki odrzutowe, emitują m.in. parę wodną, a ta jest zaliczana do grona bardzo silnych gazów cieplarnianych.

Samoloty wykorzystywane w transporcie zbiorowym i indywidualnym zasilane są różnego rodzaju paliwami. Na przykład do silników tłokowych stosowana jest benzyna lotnicza, a do silników turbinowych – nafta lotnicza. W obu przypadkach skład jest podobny – to od 84 do 87 proc. węgla oraz od 13 do 16 proc. wodoru. W skład paliw lotniczych wchodzą również tysiące innych pierwiastków i ich związków. 

Kiedy samolot startuje i ląduje, a także leci, podczas spalania paliw lotniczych do atmosfery przedostają się:

• tlenek węgla, 
• tlenki azotu,
• węglowodory,
• aldehydy,
• dwutlenek siarki,
• cząsteczki sadzy,
• niewielka ilość ołowiu.

Im niższa jakość paliwa lotniczego, tym więcej siarczków i cząsteczek metali zanieczyszcza środowisko. Produktem spalania paliwa w silnikach odrzutowych są dwutlenek węgla, para wodna i tlenek azotu. 

Zasadniczo głównymi produktami powstającymi podczas spalania paliwa lotniczego są dwutlenek węgla i para wodna. 

W Polsce organem kontrolującym ruch lotniczy jest Urząd Lotnictwa Cywilnego. Wprowadził on restrykcje dotyczące limitów emisji spalin, by ograniczać zanieczyszczenia środowiska. Na stronie urzędu można przeczytać, że wdrożono przepis ograniczający przyrost emisji dwutlenku węgla – "Głównym celem mechanizmu jest utrzymanie od 2021 roku zerowego przyrostu emisji CO2 w cywilnym lotnictwie międzynarodowym, w stosunku do emisji z lat 2019-2020. Zobowiązania kompensacji i redukcji emisji CO2 zaczną obowiązywać w 2021 roku, jednak pierwsze obowiązki po stronie przewoźników lotniczych oraz państw miały miejsce już w 2019 roku i dotyczyły m.in. monitorowania emisji". 

Mechanizm ten dotyczy tylko przewoźników, którzy dysponują samolotami o maksymalnej masie startowej powyżej 5700 kg, którzy emitują więcej niż 10 000 ton dwutlenku węgla na rok. 

Natomiast powszechnie respektowane normy emisji z silników lotniczych wprowadzono na mocy Konwencji o Międzynarodowym Lotnictwie Cywilnym już w 1989 roku. Są one stopniowo zaostrzane. 

Charakterystycznym śladem bytności samolotów na niebie są smugi w białym kolorze. To zjawisko określane mianem chmur kondensacyjnych, które powstają w specyficznych warunkach środowiskowych. Smugi kondensacyjne niestety mają negatywny wpływ na środowisko, ponieważ wydatnie przyczyniają się do efektu cieplarnianego. Wszystko przez parę wodną, która jest w nich zawarta. 

Niemiecki naukowiec Urlike Burkhard z Instytutu Fizyki Atmosferycznej wyliczył, że do 2050 roku przy czterokrotnie wyższym zakładanym ruchu lotniczym efekt cieplarniany wywoływany przez smugi kondensacyjne wyniesie 160 miliwatów na 1 m2, podczas gdy obecnie to 50 miliwatów. W jego opinii efekt cieplarniany pochodzący z emisji dwutlenku węgla w samolotach wynosi obecnie 24 miliwaty/m2, a do 2050 roku ma to być 84 miliwaty/m2. 

Wnioski są proste, transport lotniczy ma wpływ na efekt cieplarniany i na emisję dwutlenku węgla, a wpływ ten będzie rósł wraz ze wzrostem ruchu lotniczego. Z pomocą dla środowiska przychodzą konstruktorzy nowoczesnych samolotów o niskim spalaniu paliwa lotniczego i próby konstrukcji samolotów bezemisyjnych.