Defragmentacja dysku – wyjaśniamy czy jest nam potrzebna

Głównym winowajcą defragmentacji dysku, czyli podzielenia danych i rozrzucenia ich po całej fizycznej powierzchni wcale nie jest Windows oraz sposób w jaki zapisuje pliki na dyskach twardych, ale nasze działania – głównie kasowanie i zapisywanie plików. Zapisując dane na dysku, system dzieli pliki na niewielkie fragmenty – im większy plik, tym więcej elementów. Później chcąc zapisać dany plik, specjalny algorytm w poszukiwaniu wolnego miejsca rozrzuca go po fizycznej powierzchni dysku HDD.

Jeżeli w naszym sprzęcie jest zamontowany dysk SSD czyli taki, który dane przechowuje nie na talerzach, ale w kościach pamięci flash, defragmentacja nie jest naszym zmartwieniem. Cały plik odczytywany jest w tej samej chwili, nawet jak jest porozrzucany w różnych miejscach.

Przez pozorny bałagan w danych na dyskach HDD (system i tak wie, gdzie co się znajduje), mechanizm poruszający zarówno talerzami dysku, jak i głowicami musi sporo się napracować, by poskładać porozrzucane fragmenty plików. Efektem tego, w skrajnych przypadkach może być widoczne spowolnienie pracy komputera. Było to szczególnie uciążliwe w czasach, gdy obowiązującym systemem zapisu danych był system FAT32 ( systemy MS-DOS 6.x, WINDOWS 9x). Później kiedy wprowadzono system zapisu plików NTFS (począwszy od Windows NT 3.1) problem nieco zmalał, ale nadal jest odczuwalny i może znacznie wpłynąć na wydajność komputera.

Deweloperzy zdawali sobie sprawę z tego problemu, dlatego zarówno w MS-DOS jak i pierwszych Windowsach mieliśmy do czynienia z programem wbudowanym w system, o nazwie Defrag. W późniejszych wersjach systemów operacyjnych Microsoftu również były instalowane narzędzia do defragmentacji. Użytkownikom Windows Vista, XP, 7 oraz 8 do defragmentacji danych na dysku służyło narzędzie oparte na programie Diskeeper, który powstał specjalnie dla systemów operacyjnych Microsoftu.

Podobnie jak starsze wersje systemu operacyjnego Microsoftu, tak i Windows 10 został wyposażony w proste narzędzie do optymalizacji sposobu przechowywania plików przez system. Aby uruchomić program do defragmentacji dysku wystarczy, że w Menu Start, w polu wyszukiwarki wpiszemy defrag (działa również w starszych wersjach Windows). Z wyników wybieramy Defragmentacja i optymalizacja dysków, który uruchomi właściwy program.

Program jest banalnie prosty – nie potrzebujemy żadnej specjalistycznej wiedzy ani umiejętności. Kiedy się uruchomi, w głównym oknie prócz listy dysków, które są dostępne, widzimy również poziom defragmentacji – im procentowa wartość większa, tym bałagan większy. Zaś na samym dolnej części ekranu widzimy, czy mamy włączoną automatyczną defragmentację. Jeśli nie, to zalecamy ją uruchomić – nie będzie trzeba się martwić o regularne porządkowanie danych.

Aby wykonać defragmentację, możemy wybrać jeden lub kilka z dysków (w tym celu trzymamy wciśnięty klawisz Ctrl). Kiedy już zdecydowaliśmy się, które chcemy uporządkować, program daje nam dwie możliwości. Możemy wcisnąć przycisk Analizuj (3) bądź Optymalizuj(4). Analiza pozwoli nam na sprawdzenie aktualnego poziomu defragmentacji, zaś optymalizacja uporządkuje dane na naszym dysku.

Kiedy już zdecydujemy się na porządki na naszym dysku warto uzbroić się w cierpliwość – proces defragmentacji może trwać od kilku do kilkudziesięciu minut.

Prócz systemowego programu do defragmentacji dysku w sieci można znaleźć wiele darmowych aplikacji. Pośród nich godny polecenia jest Defraggler. Program nie tylko jest darmowy, ale również posiada polską wersję językową. Prócz możliwości defragmentacji całego dysku pozwala na optymalizację pojedynczych katalogów, a nawet samych plików. Ciekawą opcją jest możliwość uruchamiania defragmentacji przy każdym włączeniu komputera. W tym celu należy przejść do Ustawień, następnie do zakładki Defragmentacja i wybrać opcję Boot Time.