Co już udało się zrobić Polakowi w kosmosie? Za nim cztery dni pracy
Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) wciąż trwa. 30 czerwca rozpoczął się piąty dzień Polaka w kosmosie. Przeprowadzono już pierwsze polskie eksperymenty, pracował także w module obserwacyjnym Cupola.
Moduł Cupola, czyli kosmiczne "oko" stacji ISS. Zaczął się piąty dzień misji polskiego astronauty
Polski astronauta projektowy ESA na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), od początku misji Ax-4 realizuje intensywny plan naukowy i technologiczny. Nie tylko bierze udział w badaniach z załogą, ale realizuje też polską część - pierwszą misję naukowo-technologiczną Ignis. Na Ziemię czteroosobowa załoga Ax-4 ma wrócić za dwa tygodnie, ok. 9 lipca.
POLSA: Zrealizowano już ponad 21 proc. zaplanowanych działań
Sławosz Uznański-Wiśniewski rozpoczął prace nad wieloma eksperymentami przygotowanymi przez polskie uczelnie i firmy. W pierwszych dniach misji aklimatyzował się na stacji, przeszedł szkolenie integracyjne, a także z zasad bezpieczeństwa oraz przygotowywał próbki do badań i uruchamiał sprzęt badawczy. Jak podała w komunikacie Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), po trzech dniach misji zrealizowano ponad 21 proc. zaplanowanych działań, a stan zdrowia astronauty oceniono jako "bardzo dobry". Wszystkie działania są realizowane zgodnie z planem i na czas, a "misja rozwija się dynamicznie".
Astronauta zajął się już dwoma eksperymentami opracowanymi przez polskie instytucje. Kontynuował badania nad:
- EEG Neurofeedback (czyli, jak mikrograwitacja wpływa na aktywność mózgu i jak można wykorzystać technologię neurofeedbackową, aby astronauci lepiej radzili sobie ze stresem, zmęczeniem czy dezorientacją - w dłuższym czasie może również wspomóc leczenie zaburzeń takich jak PTSD czy ADHD);
- MXene in LEO (MXeny to dwuwymiarowe nanomateriały, chodzi o stworzenie ultracienkich urządzeń monitorujących zdrowie astronautów, takich jak opaski biometryczne, co przyda się też na Ziemi).
Oba projekty mające potencjał do przekształcenia naszej wiedzy o funkcjonowaniu ciała i technologii w przestrzeni kosmicznej.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Ważne badania monitorowania zdrowia z AI
Wszyscy członkowie misji gromadzili także informacje na potrzeby projektu Telemetric Health AI – systemu do monitorowania zdrowia, który integruje dane biometryczne z analizą obciążenia organizmu. Wykorzystane w tym rozwiązaniu algorytmy AI umożliwiają bieżące monitorowanie tętna, poziomu stresu, równowagi oraz innych wskaźników fizjologicznych. Takie technologie mogą w przyszłości znaleźć zastosowanie nie tylko wśród astronautów, ale również u pacjentów na Ziemi – szczególnie tam, gdzie kontakt z lekarzem jest ograniczony.
Polak uczestniczył również w eksperymencie Microfluidic Design, gdzie przy użyciu mikroskopu badawczego Keyence (KERMIT) obserwował zachowanie się płynów w warunkach mikrograwitacji. Badanie to ma na celu stworzenie mikrofluidycznych urządzeń umożliwiających testowanie stabilności oraz jakości leków, co jest istotnym krokiem w stronę samodzielnej opieki medycznej podczas misji kosmicznych.
Polak zaglądał już w kosmiczne "oko" ISS
Uznański zajmuje się na stacji ISS nie tylko badaniami. Nasz astronauta uczestniczył także w rozmowie z dr Lucie Low (z Axiom Space), na temat promieniowania kosmicznego. Opowiadał w niej o badaniach promieniowania prowadzonych podczas Ax-4 i o ich potencjalnym wpływie na ochronę astronautów podczas misji kosmicznych w przyszłości.
Jednym z najbardziej emocjonujących momentów misji było z pewnością przeprowadzenie pracy w module Cupola, przeszklonej kopule, z której roztacza się niesamowity widok na Ziemię. Sławosz przygotowywał materiały promocyjne, co sugeruje, że wkrótce możemy spodziewać się zdjęć i filmów przedstawiających naszą planetę z perspektywy kosmicznej. Choć pierwszy film opublikowany przez astronautę pochodził jeszcze z kapsuły Dragon, to z niecierpliwością czekamy na kolejne, już z samej ISS.
Co jeszcze przed Uznańskim na ISS?
Polak przeprowadzi pozostałe badania z listy 13 eksperymentów w ramach misji Ignis, które dotyczą m.in. biotechnologii, medycyny, wpływu mikrograwitacji na zdrowie, układ odpornościowy, funkcje poznawcze oraz wpływ środowiska na psychikę astronautów. W poniedziałek 30 czerwca na jego tapet trafią eksperymenty:
- Photongrav (interfejsy mózg–komputer (BCI) i neurotechnologia - cel: przetestować bezmięśniowy kanał komunikacji oparty na fNIRS w mikrograwitacji),
- Wireless Acoustics (inżynieria akustyczna i higiena pracy w kosmosie - cel: stworzyć sieć bezprzewodowych czujników hałasu do ciągłego monitorowania dźwięku na ISS).
- Równolegle będą kontynuowane prace nad projektami AstroMentalHealth i EEG Neurofeedback.
Przeprowadzane eksperymenty mają potencjał, by zmienić podejście do medycyny, materiałoznawstwa oraz technologii kosmicznych. Z każdym dniem misji, polski astronauta wnosi swój wkład w rozwój nauki, który może mieć daleko idące konsekwencje zarówno dla badań kosmicznych, jak i dla poprawy jakości życia na Ziemi.
