Zadziwiająca broń. Su‑47 Berkut – zapomniany następca Su‑27, niedoszły rywal Raptora

Biuro Suchoja rozpoczęło prace nad Berkutem w połowie lat 80., zaraz po zakończeniu testowania maszyny T-10M, czyli późniejszego Su-35. Według pierwotnego pomysłu, S-47 miał być następcą Su-27 i jego wersji rozwojowej, od których pozyskał część podzespołów, m.in. przód kadłuba, podwozie i – częściowo – kokpit wraz z owiewką.

Zastosowane w nim rozwiązania konstrukcyjne pozwalają na określenie tej maszyny mianem myśliwca generacji 4,5, którego prototyp wzbił się w powietrze w 1997 roku.

Priorytetem konstruktorów była w przypadku Berkuta wysoka manewrowość, na rzecz której poświęcono cechy stealth, wprowadzając je jedynie w ograniczonym zakresie (gładkie pokrycie kadłuba). Tym, co wyróżnia Su-47 spośród wielu innych maszyn, są jednak przede wszystkim bardzo nietypowe skrzydła o ujemnym skosie.

Zastosowanie ujemnego skosu skrzydeł zapewnia bardzo wiele korzyści. Skrzydła takie zapewniają lepszą manewrowość, niższą tzw. prędkość przeciągnięcia, a także stawiają niższy opór aerodynamiczny. Ma to wpływ m.in. na prędkość i zasięg samolotu, a pośrednio – także na konieczną moc silników, długość pasa startowego czy zapas paliwa.

Wadą jest fakt, że na skrzydła działają bardzo duże siły, co wymaga zaprojektowania solidnej konstrukcji, zdolnej znieść takie obciążenia. Dlatego rozwiązanie to – choć znane od dziesięcioleci – ciągle pozostaje eksperymentem.

Su-47 – mimo obiecujących właściwości – pozostał jedynie prototypem. Zbudowano tylko jeden egzemplarz tego samolotu, wyróżniający się znacznym wykorzystaniem tytanu i materiałów kompozytowych.

Choć maszyna nie została przetestowana z uzbrojeniem (przewidziano dla niego aż 14 punktów podwieszeń), Berkut latał od września 1997 roku, a jego oficjalna prezentacja w roku 1998 wywołała ogromne zainteresowanie. W kolejnych latach Berkut uświetniał różne targi i pokazy lotnicze, ale pozostawał jedynie ciekawostką, bez praktycznego znaczenia.

Niedawno, po bardzo długiej przerwie, Rosjanie ponownie pokazali tę konstrukcję. Su-47 Berkut został zaprezentowany podczas targów MAKS 2019. Nie jest jednak jasne, czy była to po prostu prezentacja starej ciekawostki lotniczej, czy może wskazówka, że w biurze Suchoja wznowiono prace nad maszynami o takich rozwiązaniach konstrukcyjnych.

1. Powstał tylko jeden przedseryjny egzemplarz Su-47 Berkut. Jedyny prototyp został oblatany w 1997 roku, a później uczestniczył w licznych targach i prezentacjach sprzętu lotniczego.
2. Rozwiązania testowane na Su-47 trafiły do późniejszych konstrukcji Suchoja. Zebrane doświadczenia wykorzystano przy budowie Su-35, a także w przyszłościowym, rosyjskim samolocie 6. generacji, Su-57 (PAK-FA).
3. Ujemny skos skrzydeł, choć rzadko spotykany, był testowany m.in. podczas drugiej wojny światowej przez Niemców w odrzutowym bombowcu Ju-287. W latach 80. do starej koncepcji powrócili Amerykanie, testując ją przy pomocy eksperymentalnego samolotu Grumman X-29A.