Wyjątkowe zaćmienie Księżyca sprzed prawie 1000 lat. Naukowcy ustalili, co do niego doprowadziło

O związku wybuchu wulkanu w Japonii a zaćmieniem Księżyca naukowcy dowiedzieli się analizując chronologię osadów z grenlandzkich rdzeni lodowych. W jednym z nich były widoczne ślady największego osadzenia się związków siarki, jakie miało miejsce w ostatnim tysiącleciu.

Dotychczas łączono je z erupcją Hekli z 1104 roku, jednak nowa analiza danych potwierdziła że pochodzą one z nieco późniejszego okresu i powstały w latach 1108–1113. Badacze z Uniwersytetu w Genewie, Université Clermont Auvergne, Trinity College i Uniwersytetu Oksfordzkiego doszli do wniosku, że muszą pochodzić z erupcji innego wulkanu.

Ich podejrzenia padły na japoński wulkan Mt. Asama, do wybuchu którego doszło w 1108 roku i była to największa erupcja do jakiej doszło w epoce holocenu (ostatnie 4–5 tys. lat). Wyniki swoich badań opublikowali w "Nature".

Wszystkie dane historyczne oraz klimatyczne potwierdzają, że po wybuchu Mt. Asama doszło do poważnych, ale krótkotrwałych zmian klimatu. Naukowcy podejrzewają, że erupcja mogła doprowadzić nawet do kryzysu produkcji żywności, z jakim zmagała się Europa w latach 1109-1111.

W tym badaniu naukowcy jednak skupili się na innym zjawisku, a mianowicie na niezwykłym zaćmieniu Księżyca, które miało miejsce 5 maja 1110 roku. Na potrzeby swojej pracy naukowcy wykorzystali dane z rdzenia lodowego oraz Five Millennia Catalog of Lunar Eclipses - stworzonego przez NASA katalogu z datami zaćmień Księżyca mających miejsce na przestrzeni ostatnich 5000 lat.

Dane ujawniły, że w ciągu 1110-1120 w Europie doszło do 7 całkowitych zaćmień. Przeanalizowanie następnie danych historycznych i opisów pozwoliło ustalić jasność Księżyca w skali Danjon w czasie wskazanych zaćmień. Naukowcy potwierdzili, że zaćmienie 5 maja 1110 roku było wyjątkowo ciemne.

Badacze powołują się na opis Księżyca z anglosaskiej "Peterborough Chronicle", w której autor opisuje, że Srebrny Glob całkowicie zniknął z nieba, a zaćmienie trwało całą noc. Zgodnie z zebranymi przez badaczy informacjami było to jedno z najciemniejszych zaćmień, jakie miało miejsce w latach 500-1800.

Było niemal tak ciemne jak po zaćmieniach powiązanych z wybuchami wulkanów Samalas (1257) i Krakatau (1883). Autorzy badania zwrócili też uwagę na inne zaćmienia powiązane z wybuchami wulkanów, które miały miejsce w kolejnych latach.

Na potwierdzenie hipotezy, że to wybuch wulkanu doprowadził do zaćmienia w maju 1110 roku, badacze wskazują również analizy pni drzew, które potwierdzają spadek średnich temperatur, co również jest często związane z erupcją wulkaniczną.

Z kolei z dziennika Chuyuki autorstwa Fujiwary no Munetady (1062–1141) wynika, że pod koniec sierpnia 1108 roku rozpoczął się wybuch wulkanu Asama i trwał do października tego samego roku. Naukowcy są zgodni, że tak silna erupcja doprowadziła do powstania opad związków siarki nad Grenlandią.