Trucizna starsza niż ludzkość. Wpłynęła na ewolucję człowieka
Naukowcy opisują ślady ekspozycji na ołów w zębach przodków człowieka sprzed nawet 2 mln lat. Wyniki sugerują, że naturalny kontakt z toksyną mógł selekcyjnie kształtować odporność mózgu.
Badane zęby
Zatrucie ołowiem z reguły łączone jest z postępem cywilizacyjnym: spalinami, farbami, czy też starymi rurami. Jak udowodnili jednak naukowcy w swoim badaniu opublikowanym w Science Advances, nasi przodkowie byli narażeni na działanie ołowiu przez miliony lat i mógł on przyczynić się do ukształtowania ewolucji ludzkiego mózgu.
Ołów to silna neurotoksyna, która zakłóca wzrost i funkcjonowanie mózgu i ciała. Nie ma bezpiecznego poziomu narażenia na ołów, a nawet najmniejsze jego śladowe ilości mogą upośledzać pamięć, zdolność uczenia się i zachowanie, zwłaszcza u dzieci.
Ślady ołowiu w pradawnych zębach
Zespół badaczy analizował skamieniałe zęby w Southern Cross University. W kilku warstwach szkliwa wykryto wyraźne sygnatury ołowiu. Próbki pochodziły z Afryki, Azji i Europy, a ich wiek sięgał ok. 2 mln lat.
Naukowcy podejrzewają, że ołów pochodził ze źródeł naturalnych, takich jak pył wulkaniczny, gleby bogate w minerały i wody gruntowe przepływające przez skały ołowionośne w jaskiniach.
W czasach suszy lub niedoboru żywności, wcześni ludzie mogli kopać w poszukiwaniu wody lub jeść rośliny i korzenie, które wchłaniały ołów z gleby. Badacze podkreślają, że kontakt z ołowiem nie był incydentalny, lecz obecny w życiu wielu osobników.
Testy na miniaturowych „mózgach”
Aby ocenić skutki dla rozwoju mózgu, zespół hodował organoidy mózgowe ze zmiennym wariantem genu NOVA1: współczesnym oraz archaicznym, zbliżonym do neandertalskiego i denisowiańskiego. Obie grupy wystawiono na niewielkie dawki ołowiu.
Organoidy z archaicznym NOVA1 wykazywały stres, słabsze tworzenie połączeń nerwowych i zaburzenia szlaków komunikacji społecznej. Struktury z nowoczesnym wariantem genu były wyraźnie bardziej odporne na działanie ołowiu.
Autorzy sugerują, że długotrwała ekspozycja mogła sprzyjać selekcji wariantów zwiększających odporność układu nerwowego. Podkreślają jednak, że ołów pozostaje silną neurotoksyną, a zatrucie wciąż jest globalnym problemem zdrowia publicznego.
