Sedes - codzienna rzecz. Ale komu właściwie go zawdzięczamy?

W kategorii higieny średniowieczni Europejczycy przegraliby na całej linii. Ekskrementy lały się w okien na ulicę, a kto odwiedził łaźnię stawał się w oczach wielu ludzi człowiekiem lekkich obyczajów. Poziom, który Europa próbowała osiągnąć w XVII wieku, starożytna cywilizacja doliny Indusu reprezentowała już 4000 lat temu, używając wyszukanych systemów kanalizacyjnych i toalet z wodą.

Kanalizację znali także starożytni Rzymianie. Dla nich latryna była także czymś w rodzaju forum – wyższe warstwy społeczeństwa korzystały z okazałych toalet publicznych, w których prowadzono długie dyskusje. Imperium Rzymskie jednak upadło, a nowa, chrześcijańska era zapomniała o kanalizacji.

Mniej więcej na przełomie tysiąclecia pojawiły się toalety w formie wykuszu (znamy je z zamków) na dwóch wspornikach umieszczane nad fosą lub w niszach murów. Resztą zajmowała się grawitacja, więc łatwo sobie wyobrazić, w jakim stanie były fosy zamków. Ludzie w miastach i na wsiach musieli zadowolić się miską lub budką.

Średniowieczna higiena była jednym wielkim horrorem. Nic więc dziwnego, że w miastach szerzyły się epidemie śmiertelnych chorób, zwłaszcza dżuma była postrachem tamtych czasów. W odpowiedzi na choroby, które niszczyły ludność, Leonardo da Vinci ułożył plan urbanistyczny, w którym ważną rolę pełniła kanalizacja. Leonardo zaprojektował nawet w 1516 roku model muszli toaletowej, ale tak jak przypadku wielu innych jego wynalazków wyprzedził swoje czasy i spotkał się z brakiem zrozumienia.

Historia w istocie rewolucyjnego wynalazku, jakim była muszla klozetowa rozpoczęła się w 1596 roku. Wówczas sir John Harington skonstruował dla królowej Elżbiety pierwszą muszlę klozetową, która nazwał Ajax. Podczas gdy Brytyjczycy śmiali się z tego nowego rozwiązania, w niedalekiej Francji stała się hitem. Potrzeba było jednak wprowadzić jeszcze kilka usprawnień, aby toaleta była w pełni funkcjonalna. Do kolejnego wyraźnego udoskonalenia toalety doszło w 1738 roku, kiedy J.F. Brondel wynalazł toaletę z zaworem.

Współczesną formę toalety wprowadził Brytyjczyk Joseph Bramah (1748–1814), który przedstawił światu zawór zamykający dno misy oraz system zaworów do spłuczki toaletowej.

Od tego momentu wszystko potoczyło się bardzo szybko. W 1819 roku pojawiła się bezwentylowa przepustnica odpływu, czyli syfon, dzięki któremu z kanalizacji nie wydobywa się nieprzyjemny zapach. W drugiej połowie XIX wieku pojawiały się kolejne, drobne ulepszenia toalety i zaczęły stawać się one standardowym wyposażeniem domu.

W zasadniczy sposób pomógł w tym brytyjski przedsiębiorca Thomas Crapper (1836–1910), który miał na sowim koncie dziewięć patentów. Niestety, konserwatywne społeczeństwo w wielu przypadkach patrzyło na nowy wynalazek z nieufnością i widok porcelany przeznaczonej do jednego celu przyprawiał je o mdłości.

Obecnie toalety nadal przechodzą rozwój. Wciąż poszerza się oferta automatycznych spłuczek wykorzystujących podczerwień. Producenci starają się także zmniejszyć ilość wody potrzebnej do spłukania toalety.

Więcej ciekawych artykułów znajdziesz w czasopiśmie "21 Wiek Extra".