Dwa razy więcej F‑15EX w służbie. Nowy wariant zmiata z nieba konkurencję

Boeing F-15EX to najbardziej zaawanasowana odmiana rodziny myśliwców F-15. Jest to wielozadaniowy samolot bojowy zdolny do wykonywania misji we wszystkich warunkach pogodowych, dysponujący wysoką prędkością, dużym zasięgiem i dużym udźwigiem uzbrojenia. Pod względem tych parametrów góruje nad F-35, jednak nie ma cech obniżonej wykrywalności. Dlatego oba typy samolotów mają się uzupełniać. F-35 będą w pierwszym ataku niszczyły wrogą obronę przeciwlotniczą, a w utworzone w ten sposób bezpieczne korytarze będą wlatywały F-15EX niszcząc cele wykrywane przez F-35.

F-15EX ma 19,5 m długości, 13 m rozpiętości skrzydeł i 5,6 m wysokości. Maksymalna masa startowa sięga 37 ton. Chociaż samoloty będą produkowane wyłącznie w wersji dwumiejscowej do ich obsługi wystarczy jeden pilot. Drugi członek załogi będzie dodawany do pomocy jedynie do realizacji najtrudniejszych misji. Samolot jest napędzany dwoma silnikami F110-GE-129 pozwalającymi rozpędzić go do prędkości Mach 2,5 co czyni go jednym z najszybszych myśliwców na świecie. Zasięg wynosi prawie 2000 km, a można go dodatkowo zwiększyć dzięki konforemnym zbiornikom paliwa, odrzucanym zbiornikom paliwa i tankowaniu w powietrzu.

Dzięki swoim rozmiarom i osiągom F-15EX może przenosić niemal wszystkie rodzaje uzbrojenia obecne w amerykańskich siłach powietrznych. Udźwig uzbrojenia wynosi około 10 ton. Maksymalnie może przenosić do 12 pocisków powietrze-powietrze AIM-120 AMRAAM i AIM-9X Sidewinder, a także do 24 sztuk amunicji powietrze-ziemia. W przyszłości myśliwiec jest przewidywany do wykorzystania w roli nosiciela pocisków hipersonicznych. Dla porównania F-35A może przenosić maksymalnie 8 ton uzbrojenia, ale tylko jeśli jest ono podwieszone również pod skrzydłami przez co samolot traci własności stealth.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Do naprowadzania uzbrojenia służy głównie radar AESA APG-82(V)1. Ponadto wyposażenie elektroniczne obejmuje termonamiernik IRST, nahełmowy wskaźnik celów JHMCS czy zaawansowany system walki elektronicznej EPAWSS. Dzięki zastosowaniu otwartej architektury systemów awionicznych i bojowych, wprowadzanie dalszych modyfikacji i zwiększanie jego zdolności będzie łatwiejsze niż w starszych samolotach.

Mimo wszystkich zalet program F-15EX jest realizowany z trudnościami. Pierwsze dwa egzemplarze zostały dostarczone w 2021 r. Kolejne dwa miały być przekazane siłom powietrznym w grudniu 2022 r. Jak widać zanotowano roczne opóźnienie spowodowane błędami po stronie producenta i jego poddostawców, a także niepewnością odnośnie stabilnego finansowania całego programu. Siły powietrzne co pewien czas zmieniają plany zakupowe dotyczące tych maszyn. Pierwotnie planowano zakupić 144 egzemplarze, ale później plany zredukowano do zaledwie 80 sztuk by następnie zwiększyć je do 104 maszyn. Do tej pory podpisano umowy na dostawę 56 myśliwców.

Do tej pory do prób operacyjnych były wykorzystywane jedynie dwa egzemplarze F-15EX. 20 grudnia dołączyły do nich kolejne dwa. Wszystkie są używane w bazie Egiln przez 40. Eskadrę doświadczalną i 85. Eskadrę Doświadczalną. Najnowsze maszyny są wyposażone m.in. w system monitorowania i ostrzegania przed zmianą ciśnienia w kabinie pilota, a także w antenę ultrawysokiej częstotliwości do łączności satelitarnej – elementy nieobecne w pierwszych dwóch myśliwcach. Na przełomie 2023/2024 mają do nich dołączyć kolejne dwa egzemplarze.

Rok 2023 był bardzo pracowity dla F-15EX. W styczniu przeprowadzono pierwsze strzelania z wykorzystaniem pocisków AIM-120D AMRAAM. W maju oba samoloty brały udział w organizowanych na Alasce ćwiczeniach Nortern Edge 2023, gdzie współpracowały z innymi myśliwcami 4. i 5. generacji. W czerwcu przeprowadzono zaawansowane testy integracji uzbrojenia potwierdzające, że wszystkie systemy samolotu i amunicji ze sobą współpracują. Następnie przeprowadzono pierwszy zrzut uzbrojenia powietrze-ziemia. Wreszcie udowodniono duże możliwości samolotu podwieszając pod niego jednocześnie 12 pocisków AIM-120 AMRAAM i trzy pociski samosterujące AGM-158B JASSM-ER.

Rok 2024 zapowiada się równie pracująco. Z dostępnymi co najmniej sześcioma egzemplarzami będzie można przetestować loty i wykonywanie zadań w większych formacjach. Co więcej w ciągu kilku miesięcy można się spodziewać ostatecznego raportu z przebiegu prób, który będzie miał kluczowe znaczenie dla decyzji o rozpoczęciu produkcji seryjnej. Ponadto Boeing będzie walczył o znalezienie zagranicznych nabywców na swój samolot. Najbliżej zakupu F-15EX jest Indonezja, która podpisała już list intencyjny w sprawie pozyskania 24 myśliwców. F-15EX są oferowane również Polsce.