Praktyki lecznicze z epoki kamienia. Naukowcy znaleźli dowody stosowania ziół leczniczych

Nowe odkrycia dokonane w Maroku mogą zmienić sposób, w jaki postrzegamy starożytne praktyki medyczne i historię medycyny. Dowody stosowania ziół leczniczych zostały zebrane w jaskini Taforalt, zwanej też Grotte des Pigeons (Jaskinia Gołębi) w północno-wschodnim Maroku. Naukowcy z Hiszpanii, Maroka, Niemiec oraz Wielkiej Brytanii wskazują, że już 15 tys. lat temu mieszkańcy tego obszaru używali roślin i ziół, takich jak przęśl, w celach leczniczych. Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma "Scientific Reports".

Przęśl (Ephedra) to rodzaj krzewów występujących w suchych regionach Afryki Północnej, Azji, południowej Europy czy południowo-zachodnich obszarów Ameryki Północnej. To dobrze znana roślina lecznicza, wytwarzająca alkaloidy, takie jak efedryna, która obecnie jest stosowana w leczeniu zapaleń górnych dróg oddechowych, oskrzeli, jako stymulant zwiększający koncentrację czy w leczeniu nieżytu nosa. Pseudoefedryna, analog efedryny, może też służyć do produkcji metamfetaminy.

Zespół badaczy natrafił na zwęglone pozostałości tej rośliny w jaskini Taforalt. Grota ta jest znana archeologom od 1908 roku. Odkryto w niej wiele artefaktów związanych z kulturą iberomauruzyjską i aterską. Badacze wskazują, że jaskinię zamieszkiwali nasi przodkowie od ponad 100 tys. lat. W grocie znaleziono też pochówki 34 osób z epoki kamienia, przez co jest ona uznawana za najwcześniejszy cmentarz w Afryce Północnej.

Związki aktywne występujące w wielu roślinach były od tysięcy lat stosowane w medycynie tradycyjnej i czynnościach rytualnych. Jednak dowody archeologiczne na wykorzystywanie takich roślin, zwłaszcza w okresie epoki kamienia, są ograniczone ze względu na słabą konserwację szczątków botanicznych. Jednak warunki panujące w jaskini sprawiły, że pozostałości przęśli zachowały się wyjątkowo dobrze. To najstarsze pozostałości tej rośliny związane z działalnością człowieka, jakie kiedykolwiek odkryto.

Pozostałości przęśli odkryto w grobie dorosłego mężczyzny. Datowanie radiowęglowe pokazało, że zarówno szczątki mężczyzny, jak i pozostałości rośliny, pochodzą z tego samego okresu, czyli sprzed 15 tys. lat. W grobie znaleziono również m.in. moździerz i tłuczek pokryty ochrą oraz zmodyfikowane szczątki zwierząt.

Przeprowadzone analizy sugerują, że to, na co natrafili badacze, to pozostałości po przetwarzaniu i spożywaniu rośliny, cenionej za swoje właściwości odżywcze i terapeutyczne. Wyższe stężenie efedryny w osadach grobowych w porównaniu z innymi obszarami jaskini wskazuje na jej specyficzne zastosowanie podczas czynności pogrzebowych, a nie codzienne spożycie.

Biorąc pod uwagę potencjalne negatywne skutki regularnego stosowania efedryny na ośrodkowy układ nerwowy i układ sercowo-naczyniowy, naukowcy sugerują, że prawdopodobne jest, że roślina była zarezerwowana na specjalne okazje, takie jak obrzędy pogrzebowe lub cele terapeutyczne.

Badania wskazują, że społeczności ludzkie z epoki kamienia w Maroku wykorzystywały przęśl i prawdopodobnie też inne zioła, w celach terapeutycznych, w tym w leczeniu przeziębień czy zmniejszaniu krwawienia. Pokazują też, że prehistoryczni ludzie posiadali szeroką wiedzę na temat roślin i wiedzieli, jak je wykorzystywać.

Źródło: Science X Network, Archaeologymag