Ludzie zamieszkiwali kanały lawowe już 10 tys. lat temu

Archeolodzy w Arabii Saudyjskiej znaleźli dziesiątki dowodów wskazujących na to, że ludzie zamieszkiwali w jaskini lawowej już 10 tys. lat temu, a być może nawet wcześniej. Odkryć dokonano w systemie kanałów lawowych zwanym Umm Jirsan, który znajduje się ok. 125 km na północ od Medyny.

Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma "PLoS ONE" (DOI: 10.1371/journal.pone.0299292).

Pracami kierowali naukowcy z australijskiego Griffith University, współpracując z ekspertami z innych uczelni. Badali oni Umm Jirsan – kanał lawowy o długości 1,5 km, wysokości 12 m i szerokości sięgającej nawet 45 m. Jest to największy tunel lawowy w Arabii Saudyjskiej. Kanały czy tunele lawowe powstają po przepłynięciu przez nie gorącej lawy. Podobne struktury są także na Księżycu i mogą one posłużyć jako schronienie dla astronautów.

Chociaż wiadomo, że ludzie żyli na Półwyspie Arabskim od bardzo dawna, to pozostałości po ich bytności jest niewiele ze względu na to, że w tych suchych i gorących warunkach materiał organiczny nie ma szans przetrwać długich okresów. Dlatego naukowcy szukali obszarów, w których mogłyby się zachować ślady pradawnej bytności naszych przodków. Szukali miejsc osłoniętych przed Słońcem, wiatrem i gwałtownymi zmianami temperatury na przestrzeni ostatnich tysiącleci. Tunel lawowy Umm Jirsan doskonale się do tego nadawał.

Podczas eksploracji podziemnych jaskiń i kanałów lawowych natknęli się na przykłady sztuki naskalnej, kości ludzi i zwierząt oraz różnorakie artefakty, w tym ceramikę, fragmenty tkanin, obrobione kawałki drewna i kamienne narzędzia. Wiek tych znalezisk wskazuje, że kanał lawowy Umm Jirsan był regularnie wykorzystywana jako schronienie już od około 10 tys. lat, w okresie neolitu, przez co najmniej siedem tys. lat, prawdopodobnie aż do epoki brązu.

Jaskinie i tunele lawowe, jak wskazują badacze, nie były stale zamieszkanie, ale raczej zapewniały pasterzom wytchnienie od trudnych pustynnych warunków, gdy przemieszczali się między oazami, gdzie mogli sprzedać czy wymienić swoje towary. - Nasze odkrycia w Umm Jirsan dają rzadki wgląd w życie starożytnych ludów z Półwyspu Arabskiego, pokazując powtarzające się okresy, w których tunel lawowy był zamieszkany i rzucając światło na działalność pasterską, która niegdyś kwitła w tym regionie – powiedział dr Mathew Stewart, główny autor publikacji. - To miejsce prawdopodobnie służyło jako kluczowy punkt orientacyjny na szlakach pasterskich, łącząc oazy i ułatwiając wymianę kulturalną oraz handel – dodał.

Sztuka naskalna i przedstawienia fauny potwierdzają, że pasterze korzystali z tuneli lawowych. Dzięki nim uczeni byli w stanie zrekonstruować obraz tego, jak żyli dawni mieszkańcy Półwyspu Arabskiego. Malunki bydła, owiec, kóz i psów potwierdzają prehistoryczne praktyki hodowlane.

Analiza izotopowa szczątków zwierzęcych wskazuje, że zwierzęta gospodarskie żywiły się głównie dzikimi trawami i krzewami. Z kolei analiza szczątków ludzkich wykazała, że mieszkańcy tych terenów utrzymywali dietę bogatą w białko, przy zauważalnym wzroście spożycia roślin, głównie zbóż i owoców z biegiem czasu, co sugeruje pojawienie się i rozwój rolnictwa.

Miejsca takie jak Umm Jirsan mogą być kopalnią złota dla archeologów, ponieważ wszystko, co w nich pozostało, jest chronione przed wiatrami, palącym Słońcem i innymi formami wietrzenia. - Te odkrycia podkreślają ogromny potencjał interdyscyplinarnych badań w jaskiniach i kanałach lawowych, oferując wyjątkowe okno na starożytną przeszłość Półwyspu Arabskiego – przyznał Michael Petraglia z Griffith University.

Trudno powiedzieć, kiedy Umm Jirsan po raz ostatni było wypełnione lawą. - W ciągu ostatnich 1500 lat w Arabii doszło do ok.1500 erupcji wulkanów, a w starożytności było ich znacznie więcej – powiedział Stewart.

Źródło: EurekAlert!, Live Science, fot Green Arabia Project