Pierwsza gwiazda na wigilijnym niebie. Gdzie jej szukać po zmroku?

Myśląc o Gwieździe Betlejemskiej wyobrażamy sobie wielką gwiazdę z ogonem, która przypomina kometę. W Ewangelii św. Mateusza (2:1–12) Gwiazda Betlejemska prowadziła Trzech Króli do miejsca narodzin Jezusa. Chociaż opisana jest jako "gwiazda", niektóre teorie sugerują, że mogła to być: kometa (np. kometa Halleya), supernowa lub jeszcze inne niezwykłe zjawisko astronomiczne. Co dziś jest uznawane za symboliczną, pierwszą gwiazdę na wigilijnym niebie? Możliwości mamy kilka.

Astronomie wskazują, że tradycyjne wypatrywanie pierwszej gwiazdki nie odnosi się do konkretnego ciała niebieskiego, lecz do symbolicznego, pierwszego punktu światła widocznego po zmroku.

• Pierwszą "gwiazdą", którą można zobaczyć w Wigilię tuż po zachodzie słońca, będzie planeta Wenus, nazywana też Gwiazdą Wieczorną. Pojawia się nisko, tuż nad zachodnim horyzontem. Dzięki swojej jasności Wenus przyciąga uwagę i jest często mylona z gwiazdą, dlatego najczęściej przypada jej zaszczyt bycia "pierwszą gwiazdką". Dość jasno świeci też Jowisz (trzeba go wypatrywać nad południowo-wschodnim horyzontem). W pochmurne dni widok najjaśniejszych planet na nocnym niebie traktuje się jako symboliczny sygnał do rozpoczęcia Wigilii.

• Jeśli jednak widoczność jest lepsza, to pierwszymi, prawdziwymi gwiazdami widocznymi na wigilijnym niebie, będą dwa jasne zimowe obiekty - Syriusz i Kapella. Syriusz, świeci jasnym i białym, niebieskawym światłem. Znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa, by go dostrzec, należy skierować wzrok na południowo-wschodni horyzont. Punktem odniesienia może być gwiazdozbiór Oriona (łatwo go rozpoznać po trzech jasnych gwiazdach ułożonych w linii) - Syriusz znajduje się w przedłużeniu tej linii na południowym wschodzie.

• Kapella, przez wielu uznawana za prawowitą "betlejemską gwiazdę", to najjaśniejszy obiekt w gwiazdozbiorze Woźnicy. Od innych gwiazd odróżnia się stałym, jasnym światłem i barwą - jasnożółtą. Można ją znaleźć, patrząc na północny wschód, jednak z godziny na godzinę będzie przemieszczać się wyżej, do zenitu. Punktem odniesienia mogą być Plejady, czyli charakterystyczna grupa jasnych gwiazd - Kapella będzie znajdować się nad nimi.

Dopiero po zachodzie Słońca zrobi się wystarczająco ciemno i będzie można rozpocząć świąteczne poszukiwania. A godzina zależy już od miejsca, w którym będziemy jej wypatrywać. Najwcześniej Słońce zajdzie na północnym wschodzie Polski - 24 grudnia w Augustowie o godz. 15.10, w Warszawie o godz. 15.27, później w Poznaniu - godz. 15.42, a na zachodzie kraju nawet o godz. 15.55 w Jeleniej Górze. Wigilijna gwiazda, w zależności od miejsca, z którego patrzymy, powinna być więc widoczna między godz. 15.30 a 16.30.