NATO - sojusz na dobre i złe czasy. Stoi na straży bezpieczeństwa od 75 lat

Choć Traktat północnoatlantycki składa z czternastu artykułów, to artykuł nr 5, zatwierdzony prawie 75 lat temu w Waszyngtonie, kiedy to powołano NATO, przyciąga szczególne zainteresowanie. Stanowi on globalnie unikatową gwarancję bezpieczeństwa dla krajów należących do organizacji.

Artykuł 5 określa, że każda zbrojna agresja na którekolwiek z państw członkowskich w Europie lub Ameryce Północnej będzie postrzegana jako atak na cały sojusz. W odpowiedzi na taką agresję, każde z państw członkowskich, korzystając z prawa do samoobrony, indywidualnie lub zbiorowo, uznawanego przez Kartę Narodów Zjednoczonych, zobowiązuje się do udzielenia wsparcia państwu lub państwom atakowanym, podejmując niezbędne działania, w tym siłowe, aby przywrócić i zachować bezpieczeństwo regionu północnoatlantyckiego.

W historii NATO, artykuł 5 został aktywowany tylko raz, w następstwie ataków terrorystycznych na World Trade Center i Pentagon 11 września 2001 r. W przypadku ataku zbrojnego na któreś z państw członkowskich, ten artykuł zostanie ponownie aktywowany, o czym jakiś czas temu w rozmowie z WP Tech mówił Robert Pszczel, polski dyplomata, były dyrektor Biura Informacji NATO w Moskwie, który w 1997 r. należał do zespołu ds. negocjacji akcesji Polski do NATO.

Od czasu podpisania traktatu północnoatlantyckiego 4 kwietnia 1949 roku, wiele się zmieniło: liczba członków Sojuszu Północnoatlantyckiego się zwiększyła, a zagrożenia ewoluowały - od potencjalnej agresji ze strony ZSRR, poprzez państwa Układu Warszawskiego, do obecnych działań Rosji pod wodzą Władimira Putina. Zmieniły się także środki obrony i sposoby przeprowadzania kontrataku.

Dzisiaj NATO prezentuje się jako silniejsze i bardziej zintegrowane niż kiedykolwiek przedtem, mimo że nie jest to sytuacja, której pragnęłaby Rosja. Jak zauważył Pszczel, obecnie Sojusz liczy 32 członków, a decyzje Finlandii i Szwecji jeszcze bardziej potwierdzają jego stabilną rolę jako najważniejszej gwarancji bezpieczeństwa. W światowym kontekście nie istnieją inne organizacje, które by oferowały swoim członkom równie dużo w tej materii. Jednocześnie, jak podkreśla, dla Rosji NATO stanowi przeszkodę.

Aktualnie sojusz skupia 32 państwa, z których każde dokłada znaczący wkład w rozwój jego potencjału militarnego. Dane z 2023 roku, zebrane przez niemiecką platformę Statista, prezentują te informacje, choć nie włączyły do nich wkładu Szwecji do NATO.

Na różne opinie natrafiają spekulacje na temat bezpośredniego konfliktu między NATO a Rosją. Rosyjski analityk wojskowy i dziennikarz Paweł Felgenhauer, w rozmowie z DW, porównał to do przewidywania wyniku meczu piłkarskiego, zauważając, że nie można być pewnym wyniku do końca gry. Patrząc na poniższą grafikę widać jednak, że NATO w wielu wymiarach przewyższa Rosję posiadanymi zasobami (nie uwzględniono tu jednak potencjału, który wniosła do Sojuszu Szwecja).

Wojna w Ukrainie pokazała, jak sprawdzane są zdolności, kreatywność i siła armii na współczesnym polu walki. Ukraina, mimo znacznie mniejszych zasobów sprzętowych i ludzkich, była w stanie pokrzyżować plany Rosji dotyczące szybkiego zdobycia Kijowa. Konflikt, który miał być krótkotrwały, trwa nadal i przynosi straty wszystkim zaangażowanym stronom.