Największe kosmodromy na świecie - tu zaczynają się kosmiczne loty

Skąd startują statki kosmiczne? Gdzie lądują promy? Jak wyglądają miejsca, w których montuje się i przygotowuje do lotów maszyny, dzięki którym możemy badać kosmos?

Skąd startują statki kosmiczne? Gdzie lądują promy? Jak wyglądają miejsca, w których montuje się i przygotowuje do lotów maszyny, dzięki którym możemy badać kosmos?

Oto największy na świecie kosmodrom, Bajkonur, oraz słynne Centrum Kosmiczne Kennedy'ego na przylądku Canaveral. Kazachsko-rosyjski Bajkonur to zdecydowanie najciekawsze miejsce tego typu. Najczęściej eksploatowany, owiany niejedną tajemnicą sowiecko-rosyjskiej historii nadal fascynuje miłośników eksploracji kosmicznych. Natomiast na amerykańskim Canaveral można zobaczyć makiety wszystkich rakiet i samemu udać się w (wirtualną) podróż kosmiczną.

js / słk

Jest najstarszym i największym kosmodromem na świecie, cieszy się także tytułem najczęściej eksploatowanego obiektu tego typu. To - zaraz po Cape Canaveral - także najpopularniejszy tor biegowy statków kosmicznych. Znajduje się na terenie Kazachstanu, na obszarze liczącym aż 75 na 90 kilometrów. Gdyby leżał w okolicach Gdańska, na jego terenie znalazłoby się m.in. Trójmiasto, Wejherowo, Lębork, Słupsk, Kościerzyna i Bytów.

Przykładowo, mniej więcej jego powierzchnia byłaby porównywalna do pola, zaznaczonego na następnym slajdzie.

Bajkonur to 11 montażowni, 9 ośrodków startowych i 2 lotniska. Budowę rozpoczęto w styczniu 1955 r., kiedy kompleks znajdował się jeszcze na terenie ZSRR. Oficjalne otwarcie odbyło się w czerwcu tego samego roku. Natomiast w 1994 roku Moskwa podpisała z Kazachstanem umowę dzierżawczą, na mocy której Rosja za użytkowanie obiektu płaci Kazachstanowi ponad 100 milionów dolarów rocznie. W roku 2004 media donosiły, że Kreml miałby wycofywać się powoli z kosmodromu na rzecz obiektu zlokalizowanego w Plesiecku. Podpisano wówczas nową umowę z Kazachstanem.

To z tego miejsca odbył się jeden z najważniejszych lotów kosmicznych - w Bajkonurze na pokład Sputnika 2 weszła... Łajka.

Pierwszy start z Bajkonuru odbył się 15 maja 1957 roku. Był to radziecki rakietowy pocisk balistyczny o zasięgu międzykontynentalnym, R-7 (lub Semiorka) o zasięgu 8 tysięcy kilometrów. Dwa lata później, za pomocą rakiety R-7, zostaje stąd wystrzelony pierwszy sztuczny satelita Ziemi, Sputnik 1. Wyniesienie go na orbitę stało się początkiem wyścigu kosmicznego między ZSRR a USA.

Najgłośniejszym wydarzeniem, związanym z kosmodromem Bajkonur, jest jednak lot, który wykonano 3 listopada 1957 roku. Na pokładzie Sputnika 2, w podróż na orbitę okołoziemską poleciała Łajka. Dwuletnia suczka miała wówczas około dwóch lat. Niewiele osób wie, że pies został schwytany jako bezpański, wałęsający się mieszaniec i wraz z innymi została przekazana do Instytutu Medycyny Lotniczej w celu wykorzystania w badaniach związanych z eksploracją kosmosu. Łajka była pierwszym żywym stworzeniem umieszczonym na orbicie okołoziemskiej, chociaż nie pierwszym w przestrzeni kosmicznej jako takiej. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich i Stany Zjednoczone już wcześniej eksperymentowały z wysyłaniem zwierząt w kosmos. W założeniach eksperymentu nie przewidywano sprowadzenia psa z powrotem na Ziemię. Łajka poniosła śmierć w czasie lotu.

Co ciekawe, kosmodrom Bajkonur nie znajduje się w Bajkonurze (nazwa miejscowości). Najbliżej znajduje się Tiuratam, jednak po locie Gagarina, ZSRR do wiadomości publicznej podawało, że kompleks zlokalizowany jest właśnie w Bajkonurze. Jako że Sowieci byli mistrzami konspiracji, w miejscu fałszywego, rzekomego kosmodromu, dla niepoznaki ustawili makiety rakiet.

Na Bajkonurze doszło do największej tragedii w historii lotów kosmicznych. Plamą na dumie Sowietów była eksplozja podczas startu rakiety R-16. Przez liczne niedopatrzenia Związku Radzieckiego, zginęło ok. 200 osób. Po dowódcy pozostał na miejscu wypadku jedynie zegarek. Na polecenie Nikity Chruszczowa ZSRR przez pół wieku nie przyznawało się do wypadku.

Znajduje się ono na przylądku Canaveral (Floryda, USA). Pole o wymiarach około 10 na 50 km sąsiaduje z kosmodromem Cape Canaveral Air Force Station, który jest w posiadaniu Departamentu Obrony USA. Otwarty w 1962 roku KSC wykonał swoje pierwsze zadanie 5 lat później. Wówczas z Ziemi wystartował Apollo 4 - statek kosmiczny, którego lot był pierwszą, bezzałogową próbną misją programu Apollo, podczas której wykorzystano rakietę nośną Saturn V i statek kosmiczny Apollo. KSC odniósł sukces już wtedy, bowiem wszystkie cele doświadczenia zostały zrealizowane.

Oprócz swojej misji, kosmodrom spełnia także rolę atrakcji turystycznej. oraz... rezerwatu przyrody. Od 1966 roku centrum jest otwarte dla zwiedzających. Obecnie można odwiedzić Kennedy Space Center Visitor Complex, gdzie prześledzimy dzieje eksploracji kosmosu. Można tu podziwiać wszelkiego rodzaju rakiety stworzone przez NASA i rekonstrukcje kapsuł, takich jak Apollo i Mercury.

js / słk