Mamut to typowy przedstawiciel epoki lodowcowej, a popkultura sprzedaje nam jego wizerunek jednoznacznie. Każde dziecko dobrze wie, jak wyglądał ten włochaty słoń. W ten sposób umyka nam, że to wspaniałe zwierzę występowało na naszej planecie przez kilka tysięcy lat. Czym różniły się pierwsze mamuty do tych, które zakończyły karierę tego gatunku?
Naukowcy pochwalili się wynikami badań genetycznych prowadzonych na szczątkach 23 mamutów włochatych. Okazuje się, że zwierzęta te doświadczały ewolucji wrażliwej na warunki klimatyczne. Najstarsze mamuty na świecie musiały więc różnić się od tych, które zakończyły swój żywo jako ostatnie. Co się zmieniało i dlaczego?
Jak przebiegały badania mamutów włochatych?
W badaniach genetycznych, udział brały szczątki 23 przedstawicieli mamutów włochatych. Zachowały się one na obszarze Syberii, gdzie w wiecznej zmarzlinie materiał biologiczny przechował się w stanie zdatnym do badań.
"Celem było znalezienie tych mutacji, które są obecne u wszystkich mamutów, ale nie u żadnego słonia – to znaczy adaptacji genetycznych występujących wyłącznie u mamuta włochatego" - wyjaśnia genetyk ewolucyjny David Díez-del-Molino z Centrum Paleogenetyki w Sztokholmie
Naukowcy wykorzystali więc pozostałości mamutów, które żyły na przestrzeni od 7 000 do 4 000 lat temu i porównani z materiałem genetycznym ich współczesnych żyjących krewnych. Użyczyło go 28 słoni azjatyckich oraz afrykańskich.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
W wyniku badań naukowcom udało się odkryć nowe fakty o życiu mamutów. Wykazały one, że aż 92% unikalnych mutacji genowych istniało już u zarania gatunku. Mamuty włochate różnią się więc znacząco od współczesnych słoni. Porównując jednak materiał genetyczny samych mamutów, genetycy zaobserwowali szereg mutacji, które pozwalały tym zwierzętom coraz lepiej funkcjonować w zimnym środowisku arktycznym.
Jak epoka lodowcowa zmieniała mamuty włochate?
Mutacje genowe, które odpowiadają za gęstość futra, wielkość uszu i metabolizm pojawia się dopiero w materiale z młodszych szczątków mamucich. Pierwsze osobniki różniły się więc wizualnie od ostatnich przedstawicieli swojego gatunku. Wymiana pokoleń czyniła je coraz bardziej włochatymi i zmniejszała im uszy. Stawały się też bardziej opasłe, rozwijając swoją tkankę tłuszczową.
Naukowcy zauważyli też u mamutów włochatych mutację, którą zwierzęta te dzielą z gatunkiem ludzkim. Na poziomie genetycznym wykształciły one cechę odpowiedzialną za zmniejszanie suchości woskowiny w uszach. Nie jest pewne w jaki sposób pomagało im to przetrwać, ale taka sama mutacja występuje u ludzi, których pot jest mniej wonny i obfity. Niestety, mowa o różnych gatunkach i mutacja nie pozwala jednoznacznie przypisać mamutom włochatym bezwonności. Nie jest bowiem pewne jaki sposób termoregulacji stosowały, a więc czy w ogóle się pociły.
Jak wyglądały mamuty włochate?
Przede wszystkim badania udowodniły, że mamut mamutowi nierówny. Można im śmiało przypisać rozmiary współczesnych słoni, ale rozmiar ich uszu i gęstość futra zmieniały się wraz z zaostrzaniem klimatu epoki lodowcowej. Zwierzęta te w wyniku wymian pokoleniowych ewidentnie rozwijały cechy, które sprawdzały się w niskich temperaturach.
To jednak nie wszystko. Analiza genetyczna, której poddano szczątki mamutów włochatych, pozwala przypuszczać, że środowisko zmusiło je też do zmiany umaszczenia. Brązowo – czerwona barwa ich futra pojawia się dopiero u młodszych pokoleń i odpowiada za nią mutacje w genie związanym z układem odpornościowym. Według badaczy jest ona odpowiedzią gatunku na poważną epidemię patogenu.
Katarzyna Rutkowska, dziennikarka Wirtualnej Polski
