Francja, Korea, kraje nordyckie? Kto kupi GlobalEye’e?
Saab nie ustaje w poszukiwaniu klientów na swój samolot wczesnego ostrzegania i dowodzenia GlobalEye. Do tej pory jedynymi klientami zostały Zjednoczone Emiraty Arabskie (które zamówiły pięć egzemplarzy) i Szwecja (dwa). Na świecie istnieje jednak duży popyt na samoloty tej klasy, a jedyną liczącą się, za to potężną, konkurencję dla Szwedów stanowi amerykański Boeing E-7 Wedgetail.
Obecnie podstawowym zachodnim samolotem wczesnego ostrzegania i dowodzenia jest amerykański Boeing E-3 Sentry. Ten jednak powstał w latach osiemdziesiątych, a oparty jest na płatowcu Boeinga 707 pochodzącego z lat pięćdziesiątych. W związku z tym czas służby E-3 zbliża się nieuchronnie do końca. Wielka Brytania już wycofała wszystkie swoje maszyny tego typu, a Amerykanie i NATO również ograniczają ich liczbę, przygotowując się do ich całkowitego zastąpienia w przyszłej dekadzie. Użytkownikiem E-3 jest także Francja, która również rozgląda się za następcą.
Saab zaprezentował już przedstawicielom francuskiego lotnictwa wojskowego możliwości systemu. Pewnym problemem może być wykorzystanie w roli nosiciela radaru kanadyjskiego samolotu Bombardier Global 6000, podczas gdy znani z dążenia do suwerenności strategicznej Francuzi woleliby wykorzystać swoją platformę, na przykład jeden z modeli Falcona.
Przedstawiciel Saaba oświadczył, że integracja systemu z innym samolotem pod względem technicznym nie stanowi żadnego problemu. Pozostaje jedynie kwestia sfinansowania takiej modyfikacji i czasu na jej przygotowanie. Szwedzi mają nadzieję, że szybki czas dostawy będzie atutem ich oferty dla Francji, ale w takim wypadku samolot musi pozostać w obecnej konfiguracji.
Kolejnym potencjalnym nabywcą GlobalEye’a może być Korea Południowa. Jej lotnictwo użytkuje w tej chwili cztery samoloty Boeing 737 AEW&C, ale Seul chce zwiększyć swoje możliwości w tym zakresie. Koreańczycy mają podjąć decyzję w 2025 roku. Również w tym wypadku Saab ma nadzieję, że jego atutem będzie szybkość dostaw. Ze względu na silne więzy ze Stanami Zjednoczonymi i aktualnie wykorzystywaną flotę Boeingów 737 AEW&C Amerykanie mogą wydawać się faworytem, ale rozwój zmodyfikowanej wersji E-7 napotyka na problemy, a GlobalEye lata i jest produkowany. Poza tym Koreańczycy potrafili już raz zrezygnować ze sprzętu amerykańskiego i postawili na KC-390 zamiast na C-130.
Ponadto szwedzka oferta obejmować będzie nie tylko samoloty GlobalEye, ale również współpracę techniczną przy innych projektach lotniczych. Saab już w tej chwili ma silne więzi gospodarcze z przedsiębiorstwem LIG Nex1 działającym w branży elektroniki wojskowej i produkcji pocisków. Obie firmy współpracowały w przeszłości przy sprzedaży do Korei Południowej radarów przeciwartyleryjskich ARTHUR (Artillery Hunting Radar) i rozwoju techniki radarowej.
Nie tylko dotychczasowi użytkownicy samolotów wczesnego ostrzegania wymieniają lub rozbudowują swoje floty. Samoloty tej klasy pozyskują lub planują zakupić także kraje nieposiadające do tej pory takich zdolności. Przykładami są choćby Polska i Ukraina, które wprowadzą do służby po dwa samoloty ASC 890 Erieye, będące poprzednikami Globaleye’a.
Nad pozyskaniem takich zdolności zastanawia się również Kanada, która jest jeszcze na wczesnym etapie analiz swoich potrzeb. Tam Saab upatruje swojej szansy głównie w tym, że jego system bazuje na produkowanym w Kanadzie samolocie Bombardier Global 6000. Również część wyposażenia wnętrza jest pochodzenia kanadyjskiego. Zaangażowanie kanadyjskiego przemysłu jest zawsze ważnym czynnikiem branym pod uwagę przez Ottawę przy zakupach nowego uzbrojenia. Tu Szwedzi mają mocną pozycję, ale do konkretnych rozstrzygnięć jeszcze daleko.
Najciekawszą propozycję Saab promuje wśród państw nordyckich. Chodzi mianowicie o stworzenie floty samolotów GlobalEye do wspólnego wykorzystania przez Szwecję, Norwegię, Finlandię i Danię. Po wstąpieniu Szwecji i Finlandii do NATO taka potencjalna współpraca byłaby znacznie ułatwiona i czerpałaby wzorce z NATO‑wskiej floty E-3, wspólnych samolotów transportowych C-17 z Strategic Airlift Capability czy floty współdzielonych latających cystern A330 MRTT z programu Multinational MRTT Fleet. Przypomnijmy również, że GlobalEye, razem z Gripenem E, był już oferowany Finlandii w programie HX.
W zamyśle szwedzkiej firmy główna baza miałaby się znajdować w Uppsali w Szwecji, a w każdym z trzech pozostałych państw znajdowałyby się wysunięte bazy operacyjne. Pomysł nie wziął się z powietrza, ponieważ Sztokholm i Kopenhaga już prowadzą rozmowy na temat współpracy w dozorze powietrznym. Na razie jest to luźna koncepcja. Nie wiadomo nawet, jak liczna miałaby być flota samolotów niezbędna do należytej obsługi wszystkich państw, które muszą nadzorować nie tylko własne terytoria i długie granice z Rosją, ale także rozległe obszary morskie Bałtyku, Morza Północnego czy Norweskiego.
Jak widać, plany są ambitne. Biorąc pod uwagę silną amerykańską konkurencję, realizacja choć części z nich będzie olbrzymim sukcesem dla Saaba. Tymczasem wypełnianie dotychczasowych kontraktów przebiega zgodnie z harmonogramem. Niedługo ma zostać przekazany piąty i ostatni samolot dla Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Równocześnie w zakładzie w Linköping trwają prace nad pierwszą maszyną dla szwedzkich sił powietrznych, która będzie w nich nosiła oznaczenia S 106.
Przebudowa bazowego Bombardiera Global 6000 na samolot wczesnego ostrzegania zajmuje około trzech lat. Dostawa pierwszej maszyny dla lotnictwa szwedzkiego jest planowana na 2027 rok. Niedługo do zakładu Saaba ma z Kanady przybyć drugi Global 6000. Szwecja dysponuje również opcją na zamówienie kolejnych dwóch samolotów tego typu i zapowiedziała skorzystanie z opcji na jeden wraz z odstąpieniem starych ASC 890 Ukrainie.
Sercem systemu GlobalEye jest radar Erieye ER, oferujący zasięg wykrywania ponad 600 kilometrów. Jest zbudowany z modułów nadawczo-odbiorczych wykorzystujących azotek galu (GaN). Samolot wyposażono także w zamontowany pod kadłubem radar z aktywnym elektronicznym skanowaniem fazowym Selex ES Seaspray 7500E. Służy on do wykrywania celów morskich i lądowych, dysponuje między innymi trybami pracy GMTI (ground-moving target indicator) i SAR (synthetic aperture radar).
Pozostałe wyposażenie misyjne obejmuje miedzy innymi głowicę obserwacyjną FLIR Systems Star Safire 380HD, terminale wymiany danych taktycznych zgodne ze standardami Link 11/16/22, system identyfikacji swój–obcy, odbiornik sygnałów transponderów lotniczych ADS-B i odbiornik sygnałów systemów automatycznej identyfikacji statków AIS.
Więcej o szwedzkich maszynach można przeczytać w naszym artykule: Szwedzkie samoloty wczesnego ostrzegania Erieye i GlobalEye
Autor: Maciej Hypś