Polska informatyka świętuje 70‑lecie. Zobacz, jak wyglądał high tech z czasów PRL

Myśląc o początkach informatyzacji, zwykle przychodzą nam do głowy Stany Zjednoczone, Dolina Krzemowa lub kraje Europy Zachodniej. Ale i za Żelazną Kurtyną, w tym w Polsce Ludowej, inicjowano projekty, które skutecznie przyczyniły się do rozwoju technologii cyfrowych.

Lubimy cudze chwalić, swego nie znając i często pomijamy osiągnięcia polskich inżynierów, którzy w bardziej sprzyjających warunkach śmiało mogliby konkurować z najlepszymi.

W tym roku świętujemy 70-lecie polskiej informatyki. W 1948 roku został powołany specjalny zespół polskich matematyków i inżynierów, którego zadaniem było zbudowanie w naszym kraju maszyny matematycznej – prekursora dzisiejszych komputerów.

Z tej okazji przypominamy niektóre z wybitnych dokonań technologicznych polskich inżynierów. Kto wie, jak potoczyłyby się losy tych firm i wynalazków, gdyby nie gospodarka planowa i żelazna kurtyna.

Czy można wymyśleć lepszą nazwę dla komputera? Tak dokładnie 60 lat temu inżynierowie z Biura Obliczeń i Programów Zakładu Aparatów Matematycznych PAN ochrzcili pierwszy polski komputer. Pracami kierował inż. Leon Łukaszewicz.

XYZ była pierwszą polską, poprawnie funkcjonującą maszyną cyfrową, wzorowaną na IBM 701.

Model służył wyłącznie do celów laboratoryjnych, ale walnie przyczynił się do rozwoju polskich technologii i dalszych modeli polskich komputerów.

Bodaj najbardziej znany polski sprzęt cyfrowy sprzed upadku Bloku Wschodniego.

Komputer Odra 1305 powstał we Wrocławskich Zakładach Elektronicznych Mera-Elwro.

Ostatnią działającą Odrę – w Ośrodku Informatyki w Lublinie Oddziale Spółki PKP – wyłączono dopiero w 2010 r., po 34 latach nieprzerwanej pracy.

Jednak wszystko zaczęło się od produkowanej również we Wrocławskich Zakładach Elektronicznych Elwro Uniwersalnej Maszyny Cyfrowej. Tak brzmiała pełna nazwa UMC-1, czyli pierwszego komputera produkowanego seryjnie w Polsce.

Pierwsze egzemplarze powstały na początku lat 60. ubiegłego wieku, w sumie powstało zaledwie kilkadziesiąt sztuk UMC-1, z czego pojedyncze sztuki trafiły nawet na eksport, do zaprzyjaźnionych krajów bloku komunistycznego.

Sprzęt produkowany w latach 1970-1973 przez Zjednoczenie Przemysłu Automatyki i Aparatury Pomiarowej „Mera”.

Minikomputer K-202 był pierwszym polskim komputerem zbudowanym z użyciem układów scalonych. Przewyższał pod względem szybkości pierwsze IBM PC z roku 1981 oraz umożliwiał wielozadaniowość, wielodostępność i wieloprocesorowość.

Był to także jeden z zaledwie kilku wynalazków polskich inżynierów, który trafił na zagraniczne rynki.

W 1973 r. w Instytucie Maszyn Matematycznych zrodził się polski minikomputer MOMIK 8b. Na jego bazie rok później opracowano i rozpoczęto produkcję modelu Mera 300.

8-bitowy mikrokomputer znalazł zastosowanie głównie w biurach, szkołach i przedsiębiorstwach.

Sprzęt produkowany był w Zakładach Wytwórczych Przyrządów Pomiarowych „Mera-Era” w Warszawie.

Większą karierę na zagranicznych rynkach zrobił kolejny polski mikrokomputer z rodziny Mera, opracowany w drugiej połowie lat 70. XX wieku w Instytucie Systemów Sterowania w Katowicach.

Był to polski mikrokomputer Mera-60 produkowany do końca lat osiemdziesiątych i masowo eksportowany do krajów RWPG.

W Polsce modele Mera 60 najczęściej znajdowały zastosowanie w armii, na uczelniach wyższych czy w placówkach badawczych.

Polska konsola wideo - brzmi nierealnie? Tymczasem na przełomie lat 70 i 80 ubiegłego wieku inżynierowie z zakładów Elwro opracowali Ameprod TVG-10, produkowaną później przez firmę Ameprod.

Wybrańcy, którzy weszli w tamtych czasach w posiadanie tego cuda techniki, mieli do dyspozycji sześć prostych gier, takich jak widoczny na zdjęciu tenis.

Sterowanie odbywało się za pomocą dwóch manipulatorów na kablu, czyli prekursorów joysticków, które znajdowały się na wyposażeniu konsoli.

Jedyny mikroprocesor produkowany w latach 80. w Polsce. W praktyce MCY7880 był po prostu kopią 8-bitowego mikroprocesora Intel 8080.

Polski procesor produkowany był w Naukowo-Produkcyjnym Centrum Półprzewodników CEMI. Zakłady produkowały elementy dyskretne i układy scalone, także na potrzeby polskiego przemysłu.

CEMI zostały zlikwidowane dopiero w 1994 r.

Jedno z ostatnich osiągnięć cyfrowych PRL-u.

Elwro 801AT produkowany był w latach 80., również przez Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Elwro.

Maszyna nazywana bywa pierwszym polskim komputerem PC, choć w istocie była to kopia komputera IBM PC/AT.