Odkrycie wagi ciężkiej sprzed 200 mln lat. Górny Śląsk znów rajem dla paleontologów

Wykopaliska odbywały się w latach 2006-2017. Jak podkreślają autorzy publikacji naukowej, dr Tomasz Sulej i dr Grzegorz Niedźwiecki, praca odbywająca się w sołectwie Lisowice nie udałaby się bez pomocy studentów, którzy dzielnie grzebali w ziemi. To właśnie ich praca przybliżyła do ujrzenia w świetle dziennym Lisiowicy Bojani.

Zwierzę należało do gatunku Dicynodontów. Mało kto wie, ale 200 milionów lat temu nie tylko dinozaury chciały "trząść" Ziemią. Dicynodonty to ssakoształtne gady, u których zęby zostały zastąpione przez rogowy dziób. Pojawiły się w permie i żyły też w okresie traisu. Lisowicia Bojani to największy na świecie dicynodont. Ważyła 10 ton, czyli tyle co słoń, ale nie była mozolna czy powolna.

Waga była związana bezpośrednio z jej dietą. Przynajmniej tak wynika z hipotezy badaczy. Jako wegetarianka, Lisiowica żywiła się niskokalorycznymi roślinami, z których musiała "wyciskać" maksymalną ilość wartości odżywczej.

Druga hipoteza zakłada, że potężne rozmiary były formą obrony przed dużymi gadami. Na terenie sołectwa znaleziono skamieniałe odchody z kośćmi młodocianych osobników. Dorosły osobnik był już zbyt groźny dla napastnika. Mogła też konkurować o dominację z pojawiającymi się długoszyjnymi dinozaurami. Ale dicynodonty umarły. Dlaczego? Nie wiadomo.

- Nie wiedzieliśmy, co znajdziemy w miejscu wykopaliska. Byliśmy zaskoczeni. Pierwszą kość wykopał poprzedni dyrektor Instytutu, prof. Jerzy Dzik. Po wypreparowaniu kości nie wiedział, co to jest – wspomina prof. Tomasz Sulej z Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie.

Początkowo badacze myśleli, że to dinozaur. Nie podejrzewali nawet, że to ktoś z innej linii ewolucyjnej. - Kiedy w końcu doszedł do tego, że to dicynodont, zadzwonił do mnie i powiedział: "mamy to" – dodaje Sulej. Największym zaskoczeniem odkrycia jest waga dicynodontów oraz to, że żyły jeszcze w tamtym czasie. Odkrycie powoduje rekalibrację pewnych linii życia poszczególnych zwierząt.

- Pamiętajmy również, że w okresie triasu był zupełnie inny klimat na terenie Polski – tłumaczy WP Tech dr Grzegorz Niedźwiedzki z Uniwersytetu Uppsali w Szwecji. – Wtedy na Ziemi był tylko jeden superkontynenty, Pangea, a na terenie Śląska panował stricte tropikalny klimat. Było bardzo upalnie i parno, dominowało egzotyczna roślinność. Nie wiemy, dlaczego dicynodonty znalazły się na tym terenie, ale będziemy badać dalej – dodał.

Odkrycie jest kolejnym dużym wydarzeniem w świecie paleontologii. Sulej i Niedźwiedzki określają Polskę mianem paleontologicznej bonanzy. Zauważają jednak, że problemem jest brak odpowiedniego prawa chroniącego skamieliny.

- Robotnicy świadomie niszczą skamieliny, by nie robić sobie dodatkowych problemów. Potrzeba nam amatorów-pasjonatów, bo to oni często dają znać, że w tym miejscu może znaleźć się coś ciekawego. W Polsce jednak szczątki liczące miliony lat są ciągle rozbijane i kradzione. Brakuje odpowiedniej ochrony prawnej. Poza tym koniecznością jest powstanie Muzeum Historii Naturalnej, na wzór tych w Wiedniu bądź w Sztokholmie – zaapelował Sulej.