Nagroda Nobla z fizyki 2023. "To zdecydowanie nowy świat"

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki została przyznana. W 2023 r. sięgnął po nią zespół trzech naukowców, w skład którego wchodzą Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L'Huillier. W swojej pracy naukowej wykazali, w jaki sposób krótkie pulsy światła mierzone w attosekundach (trylionowych częściach sekundy) mogą umożliwić badanie dynamiki elektronów w materii.

Wyniki badań naukowców mogą doprowadzić do postępu w dziedzinie diagnostyki medycznej. Oprócz tego odkrycie to może wpłynąć na badania jakości żywności, a także na rozwój urządzeń elektronicznych.

Przewodnicząca Komitetu Noblowskiego, Eva Olsson oceniła, że dzięki pracy trójki naukowców możliwe jest "otwarcie drzwi do świata elektronów". Przykładem, którym się posłużyła, jest elektronika, której rozwój umożliwia zrozumienie i kontrolowanie zachowania elektronów w materiałach.

- Impulsy attosekundowe mogą też być wykorzystane do identyfikacji różnych cząsteczek, na przykład w diagnostyce medycznej - powiedziała.

Przeprowadzone przez Pierre'a Agostiniego, Ferenca Krausza i Anne L'Huillier badania pozwoliły generować optyczne impulsy attosekundowe, czyli najkrótsze wydarzenia wytwarzane i kontrolowane przez człowieka.

Do tej pory Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymały tylko cztery kobiety - Maria Skłodowska-Curie, Maria Goeppert-Mayer, Donna Strickland i Andrea Ghez. W 2023 r. do tego grona dołączyła Anne L'Huillier.

- To największy prestiż i jestem bardzo szczęśliwa, że otrzymałam tę nagrodę. To niesamowite - powiedziała Francuzka. - Jak wiecie, niewiele kobiet otrzymało tę nagrodę, więc jest naprawdę wyjątkowa - dodała.

L'Huillier, cytowana przez serwis physicsworld.com, podkreślała, że "Świętym Graalem" dziedziny, którą zajmowała się wraz z dwoma pozostałymi badaczami, ma być możliwość kontrolowania aspektów ważnych reakcji chemicznych, na przykład fotosyntezy. Jak podkreśliła laureatka Nagrody Nobla, badania nad tą dziedziną trwały wiele lat, ponieważ jest ona "powolna" i wymaga przeprowadzania trudnych badań.

Mats Larsson, członek komitetu Nagrody Nobla podkreślił w swoim przemówieniu, jakie jest znaczenie badań prowadzonych przez trójkę naukowców i w jaki sposób poprawiły one naszą wiedzę na temat zachowania elektronów.

- Myślę, że najbardziej ekscytujące jest to, że przez długi czas [laureaci] pracowali ciężko zarówno nad zrozumieniem fundamentalnej fizyki, jak i nad rozwojem technologii w celu otwarcia świata elektronów, które są jak koń pociągowy dla nas wszystkich, do którego wcześniej nie mieliśmy dostępu. To fantastyczne. Możemy badać dynamikę elektronów w atomach, molekułach i materii skondensowanej i w zupełnie inny sposób rozumieć, jak to wszystko działa. To zdecydowanie nowy świat - powiedział Larsson.

Jak dodał Mats Larsson - praca laureatów nie zmieni naszego życia od razu, ale będzie miała duży wpływ na przyszłość. Będzie miała wpływ m.in. na przemysł półprzewodników czy diagnostykę na podstawie komórek krwi, w których będzie można znaleźć zmiany i zidentyfikować je jako spowodowane chorobą.