Jak działa kod kreskowy? Wszystko, co warto wiedzieć

Kod kreskowy zrewolucjonizował handel, chociaż jego opracowanie zajęło dłużej niż projektowanie bomby atomowej. Jak działa kod kreskowy i jak to się stało, że nie wyobrażamy sobie dziś handlu bez niego?

Kod kreskowy to w najprostszych słowach graficzne przedstawienie informacji składające się z jasnych i ciemnych kresek. Najczęściej spotykanym jest kod EAN, czyli Europejski Kod Towarowy (European Article Number). To rodzaj kodu, którym oznacza się towary na całym świecie. W 2005 roku EAN został ujednolicony ze wszystkimi kodami kreskowymi na świecie, dzięki czemu o wiele łatwiej jest identyfikować towary, kraj ich pochodzenia oraz oznaczenia kontrolne.

Kod kreskowy przeznaczony jest dla czytników elektronicznych, dzięki czemu możliwe jest automatyczne odczytywanie kodu, np. w sklepie. Kod składa się z ciemnych i jasnym elementów, które dla urządzenia odczytującego, są łatwe do rozpoznania.

Zwykle pierwsze 3 cyfry kodu EAN to kod kraju, w którym został wydany kod towaru (prefix GS1). Dla Polski to numer 590. Nie zawsze jednak oznacza to, że produkt został wyprodukowany w danym kraju. Może być jedynie dystrybuowany przez polskie przedsiębiorstwo lub dopuszczony do sprzedaży w Polsce.

Innym coraz popularniej stosowanym kodem kreskowym jest kod QR, który pozwala na zapis znacznie większej ilości danych. Wyróżnia go również możliwość kodowania znaków Kanji/Kana oraz liter alfabetów: greckiego, hebrajskiego i cyrylicy. Zasada ich odczytywania jest jednak taka sama jak np. w przypadku kodów EAN.

Jak wspomnieliśmy, kod kreskowy został zaprojektowany tak, by łatwo odczytywały go specjalnie zaprojektowane do tego czytniki. W czasie skanowania, światło przechodzące przez czytnik w postaci wiązki lasera, przesuwa się wzdłuż kodu. Jasne elementy odbijają światło, ciemne je pochłaniają, co jest odczytywane przez specjalną fotodiodę.

Każdy kod z racji swojego zapisu wysyła unikalny sygnał zwrotny do czytnika. Czas trwania każdego impulsu koduje sygnał przesyłany do dekodera czytnika i przetwarzane przez komputer, który odczytuje, z jakim towarem ma do czynienia.

Wspomnieliśmy powyżej o kodach EAN, czyli kodach identyfikujących jednostkowe towary handlowe. Jednak kody kreskowe mogą mieć znacznie szersze zastosowanie. Powszechnie spotykane są również kody ISSN stosowane do oznaczeń wydawnictw ciągłych, ISMN do oznaczeń muzycznych oraz ISBN - do oznaczania książek.

Inne kody kreskowe stosuje się powszechnie w logistyce, np. do oznaczania jednostek utworzonych na potrzeby transportu (SSCC) czy etykiet logistycznych. Kody kreskowe ułatwiają również identyfikację zasobów (GIAI) przedsiębiorstw czy lokalizacje obiektów (np. GLN, SWIFT czy DUNS).

Kody kreskowe stały się coraz powszechniejsze wraz z rozwojem cyfryzacji. Przykładem ich zastosowania są np. e-recepty, numery identyfikujące przesyłki kurierskie, kwity zwrotne czy telefony komórkowe.

Chociaż rzadko zwracamy na nie uwagę, to dzisiaj kody kreskowe są bardzo powszechne. Jednak minęło sporo czasu, zanim idea stała się rzeczywistością. Pierwszą pracę na temat kodów kreskowych opublikował w 1932 roku Wallace Flint. Jednak badania nad tą metodą oznaczania towarów rozpoczęły się dopiero 16 lat później.

W 1952 roku amerykański urząd patentowy przyznał patent Girardow Feisselowi na sposób kodowania cyfr, ale dopiero w 1970 roku USA i Kanada rozpoczęły znakowanie kodami kreskowymi towarów. Trzy lata później oficjalnie zatwierdzono kod UPC (Universal Product Code).

Kod EAN powstał dopiero 1976 roku, a w Polsce przyjął się dopiero w 1990 roku. Osiem lat później podjęto decyzję o scaleniu kodów EAN i UPC w obecnie funkcjonujący system EAN UCC. W 2005 roku polskie Centrum Kodów Kreskowych zmienia się na GS1 Polska.