Globalne ocieplenie wpływa na zmianę położenia biegunów. Nowe badania

Jak czytamy na łamach PhysicsWorld, chińsko-duński zespół na podstawie zdjęć satelitarnych oraz modelowania komputerowego doszedł do wniosku, że globalne ocieplenie powoduje przesunięcie się biegunów na wschód. Ich zdaniem proces napędzany jest przez topniejące lodowce. 

Naukowcy mieli świadomość, że to zjawisko zachodzi, ale byli dotychczas przekonani, że proces trwa od 2005 roku. Najnowsze badania wykazały jednak, że zaczął się znacznie wcześniej, bo już 1995 roku. Ich model opiera się o zależności położenia biegunów i rozkładu wód na powierzchni lądów.

Warto wyjaśnić, że geograficzne, czyli rzeczywiste położenie biegunów nieustannie się zmienia, ponieważ dochodzi do zmian rozkładu masy Ziemi. Wiele tych zmian ma charakter krótkoterminowy i jest związany np. ze zmianą prądów oceanicznych czy ciśnienia atmosferycznego.

Zdaniem badaczy topniejące lodowce mogą jednak powodować długotrwałe przesunięcie biegunów. Wyjaśniają, że ma to związek ze zmianą odkształcenia się powierzchni planety w miejscach, gdzie do tej pory naciskały na nią lodowe masy. Gdy lodu ubywa, skorupa unosi się uwolniona od nacisku. 

Pierwsze badania, prowadzone jeszcze w 2013 roku, wskazały, że zmiana pozycji biegunów, która rozpoczęła się w 2005 roku, była spowodowana topnieniem lodowców oraz podnoszeniem się poziomów wód. W swoich badaniach naukowcy skorzystali z danych zebranych przez misję GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment).

GRACE pozwala dokładnie określić kształt Ziemi i monitorować zmiany w poziomie oceanów, lodowców oraz wód podziemnych. Łącząc dane satelitarne z nowym modele klimatycznym, naukowcom udało się ustalić, że przesunięcie biegunów rozpoczęło się już w połowie lat 90. XX wieku. 

Chociaż topnienie lodowców zdaje się być główną przyczyną przemieszczania się biegunów, to zdaniem naukowców nie jest jedyną. Wskazują oni również na pozyskiwanie wód gruntowych na średnich szerokościach geograficznych, głównie w Kalifornii, Teksasie, okolicach Pekinu i w północnych Indiach.

Zmian położenia biegunów nie zauważymy w codziennym życiu, ponieważ prowadzi ona np. do milisekundowych zmian w długości doby. Zespół zwraca jednak uwagę, że średnia prędkość przemieszczania się biegunów w latach 1995–2020 wynosiła około 3 mm/rok, czyli aż 17-krotnie szybciej niż we wcześniejszych latach.