Firma, która zmieniła twoje życie

To oni stoją za dzisiejszą technologią

Większość z was pewnie zaczęłaby rzucać nazwami korporacji, które wsławiły się sukcesami w dziedzinie nowych technologii: IBM, Apple, Microsoft... Tymczasem firma, bez której być może nie powstałby komputer, drukarka czy znane nam systemy operacyjne, jest pewnie większości was nieznana - to Xerox, a konkretnie laboratoria Xerox PARC (ang. Palo Alto Research Center). Niestety firma ta, choć jest mistrzem w dziedzinie badań nad nowymi technologiami, nie potrafi przemienić ich w rynkowy i marketingowy sukces własnej korporacji. W branży mówi się nawet, że Xerox PARC jest kuźnią genialnych rozwiązań... dla wszystkich innych. Co takie zawdzięczamy tej firmie?

_ GB _

Pierwsze urządzenie, które sposobem działania przypominało kulkowe myszki komputerowe powstało jako tajny projekt wojskowy w 1952 roku. Ponad dekadę później - w 1964 roku, Douglas Engelbart pokazał wykonane z drewna, już nie takie tajne, cywilne urządzenie własnego autorstwa. Jednak oba te wynalazki, choć działaniem zbliżone do znanej nam myszki, wyglądem w ogóle jej nie przypominały. Dopiero w 1972 roku Bill English, inżynier który pomagał przy projekcie Engelbarta i jednocześnie pracownik Xerox PARC, stworzył kulkową mysz dla komputera "Alto" (na zdjęciu). Ten projekt przypomina już dużo bardziej urządzenia, które mamy dzisiaj na biurkach. Co ciekawe, choć myszkę do "Alto" stworzono z myślą o obsłudze nowego rodzaju graficznych interfejsów użytkownika, gryzoń nigdy nie trafił na rynek. Niemal 10 lat później, w 1981 roku inżynierowie PARC zaprezentowali pierwszą myszkę optyczną, która była dostarczana wraz z komputerem Xerox 8010 Star Information System.

W Xerox PARC nie wymyślono co prawda pierwszego PC, ale wspomniany już eksperymentalny komputer "Alto" dużo bardziej przypominał urządzenia, z których dzisiaj powszechnie korzystamy. Choć był wyposażony w wiele technologii, które o całe dekady wyprzedzały to, czym dysponowali inni producenci, skomercjalizowany został dopiero w 1981 roku, gdy po wprowadzeniu wielu poprawek trafił na rynek jako Xerox 8010 Star Information System. Urządzenie stanowiło element „biura przyszłości” – pakietu sprzętu takiego jak serwery wydruku, drukarki i stacje robocze, które Xerox starał się sprzedać firmom na całym świecie. Gdyby tylko ktoś w Xeroksie pomyślał w tamtych czasach, by spróbować rozbić ten pakiet na pojedyncze urządzenia i sprzedawać je zwykłym ludziom, być może dzisiaj to nie Microsoft i Apple rządziliby rynkiem PC.

Mimo, że dochodowa sprzedaż nowoczesnych komputerów nie była wielkim rynkowym sukcesem - przyniosło go zupełnie inne urządzenie. Jednym z najważniejszych wynalazków, które powstały w laboratoriach Xeroksa była drukarka laserowa. W 1969 roku wcielono w życie pomysł Gary'ego Starkweathera, by zmodyfikować kserokopiarkę. Tak powstał prototyp drukarki laserowej, który później był jeszcze mocno modyfikowany, by w 1981 roku trafić do pierwszych biur jako Xerox Star 8010. W latach 80. za luksus posiadania takiej drukarki trzeba było zapłacić aż 17 000 dolarów. To właśnie na produkcji drukarek laserowych Xerox zbudował swoją potęgę. Na tym jednym wynalazku firma zarobiła pieniądze, które pozwoliły utrzymać wszystkie pozostałe projekty badawcze.

Choć wynalezienie drukarki laserowej przyniosło ogromne zyski Xeroksowi, nie jest to urządzenie obecne w każdym domu. Za to praktycznie każdy dostarczany dzisiaj komputer posiada wybudowany port sieciowy Ethernet. Stworzony na początku lat 70. w Xerox PARC przez Roberta Metcalfa standard stał się podstawą łączenia komputerów w sieci, które umożliwiły wymianę danych i powstanie takich cudów techniki, jak choćby internet. Eksperymentalna wersja Ethernet zapewniała maksymalną prędkość transmisji 2,94 Mb/s, ale w 1979 roku Metcalfowi udało się przekonać firmy Intel i DEC do rozpropagowania standardu Ethernet 10 Mb/s. Rozwijanie pomysłu Metcalfa w laboratoriach PARC zaowocowało stworzeniem protokołu wymiany danych PARC Universal Packet (PAP), który miał spory wpływ na powstanie TCP/IP - protokołu transmisji, który dzisiaj stosowany jest powszechnie.

Połączenie komputerów w sieć otwierało zupełnie nowe możliwości, ale do pełnego sukcesu brakowało jeszcze jednego składnika - intuicyjnego oprogramowania. Trochę starsi czytelnicy być może pamiętają jeszcze czasy, gdy systemy operacyjne komputerów wymagały wpisywania za pomocą klawiatury długich komend, które „mówiły” komputerowi, jakie operacje ma wykonać. Utworzenie na dysku katalogu i skopiowanie do niego plików wymagało wpisania szeregu instrukcji. Sytuacje poprawiło pojawienie się programów takich, jak Norton Commander, ale prawdziwym przełomem było powstanie graficznych interfejsów użytkownika. Znane przede wszystkim z komputerów Macintosh (tak, dzisiaj to po prostu Apple Mac) i systemu Windows rozwiązanie, powstało w laboratoriach Xerox PARC. Mając już GUI i myszkę, inżynierowie Xeroksa poszli dużo dalej – wymyślili ikony, rozwijane menu, pola wyboru, nakładające się okna, które można było przesuwać za pomocą myszy oraz innowacyjne aplikacje, jak edytory WYSIWYG (ang. What You See is What You Get).
Ich dziełem jest choćby pierwszy edytor tekstowy WYSIWYG, który pozwalał edytować dokumenty na ekranie, dokładnie w takim kształcie, jaki będą miały po wydrukowaniu. Program ten dał podwaliny pod stworzenie popularnego Microsoft Word. W PARC stworzono również edytor bitmap - dokładnie jak znany wszystkim Paint.

W Xerox PARC powstały również języki programowania takie jak Interlisp, InterPress i Smalltalk. Ten ostatni to język obiektowy, który miał wpływ na późniejsze powstanie C++, Objective C, JAVA i wielu innych. Z kolei bez tych technologii nie mielibyśmy dzisiejszych smartfonów, tabletów, komputerów sterujących pracą dziesiątek urządzeń codziennego użytku, słowem… świat byłby zupełnie inny. Pod koniec lat 70. w PARC powstały również pierwsze techniki sprawdzania pisowni w komputerze oraz pierwsza gra sieciowa multiplayer – „Alto Trek” (na zdjęciu).

Laboratoria PARC brylowały jednak nie tylko na polu komputerów PC. Jednym z bardzo ciekawych urządzeń, które powstały w PARC był stworzony w 1991 roku PARCPad (na zdjęciu). Dzisiaj zapewne nazwalibyśmy go prototypem smartfona. Urządzenie miało grubość zaledwie 2,5 cm, a w środku procesor Motoroli, 4 MB pamięci RAM, wbudowany mikrofon, obsługę technologii NFC (która dopiero dzisiaj wkracza do smartfonów jako nowość), zintegrowaną klawiaturę, a obsługiwane było rysikiem. Jakby tego było mało, powstał również "większy brat" tego urządzenia – PARCTab. Ten powstały ponad 20 lat temu tablet pozwalał na dostęp do internetu, odbieranie poczty e-mail, sprawdzanie pogody i wiele innych funkcji, które dzisiaj wykonujemy na tabletach za co najmniej kilkaset złotych.

W 2002 roku Xerox przekształcił laboratoria PARC w niezależną spółkę. Dzisiaj firma nadal tworzy zaawansowane technologicznie rozwiązania. Główne badania skupiają się w tej chwili na ekologicznych technologiach, projektowaniu interfejsów użytkownika, technikach sensemaking, wykorzystaniu urządzeń elektronicznych w każdej dziedzinie życia i wielu innych dziedzinach. Głównym klientem PARC pozostaje Xerox, ale rozwiązania wynajdywane przez firmę kupują również tacy producenci jak VMware, Fujitsu, Samsung, NEC i wielu innych. Z pewnością więc PARC nie powiedział jeszcze ostatniego słowa w kwestii zmiany naszego życia.

_ GB _