Berek, ciuciubabka czy gra w kalmara? Dziecięce zabawy mówią wiele o naszej kulturze
Niezależnie od szerokości geograficznej, podwórka i place zabaw pełne są dzieci zajętych zabawami i grami ruchowymi. Niedawne badanie uczonych z Lipska sprawdziło, czy rodzaj tych aktywności może mieć związek z charakterem lokalnej kultury.
Badacze z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Lipsku wzięli pod lupę szereg klasycznych zabaw ruchowych popularnych w 25 kulturach zamieszkujących wyspy Pacyfiku. "Uważamy, że gry mogą odzwierciedlać różne aspekty ludzkich kultur, takie jak ciąg do rywalizacji lub współpracy" – tłumaczy dr Sarah Leisterer-Peoples.
Dotychczasowe badania sugerowały, że w społecznościach silnie zhierarchizowanych powszechniejsze są gry stawiające na rywalizację. Z kolei w kulturach egalitarnych, gdzie różnice w statusie i bogactwie są niewielkie, zabawy częściej przesuwają ciężar ku współpracy. Niemieccy antropolodzy postanowili jednak odkopać temat, ponieważ wcześniejsze prace opierały się na zbyt małej, ich zdaniem, liczbie analizowanych kultur.
Główną trudnością okazało się wyselekcjonowanie społeczności oraz ich posegregowanie. Wzięto pod uwagę, jak często mieszkańcy danego obszaru wchodzą w konflikty zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne, a także czy zdobywając pożywienie wolą działać samodzielnie, czy w grupie. Oczywiście należało również zgromadzić historyczne dane na temat miejscowych gier i zabaw.
Osiągnięte wnioski wcale nie były intuicyjne. Naukowcy odkryli, że to kultury skonfliktowane z sąsiadami, chętniej stawiają na gry wymagające kooperacji. Z kolei społeczności rozbite wewnętrznie mają więcej zabaw opartych o indywidualną rywalizację i agresję. Co ciekawe, w odniesieniu preferowanych sposobów prowadzenia polowań i łowienia ryb, nie zauważono żadnej wyraźnej korelacji.
"Te odkrycia mogą się wydawać nietypowe, ale mają sens ewolucyjny. W czasach konfliktu z zewnętrznym przeciwnikiem członkowie grupy muszą ze sobą współpracować. Odnajduje to odzwierciedlenie w rodzajach wybieranych gier. Z kolei kiedy powstaje wiele problemów pomiędzy samymi członkami grupy, rośnie tendencja do zabaw opartych o rywalizację. Gry naśladują zachowania w świecie rzeczywistym i mogą być jedną z dróg, przez które normy społeczne są poznawane przez dzieci" – podsumowuje Leisterer-Peoples.
Więcej informacji znajdziesz w źródle: S. Leisterer-Peoples, C. Ross,Simon, J. Greenhill, Games and enculturation: A cross-cultural analysis of cooperative goal structures in Austronesian games, PLOS.