Broń przeciwpancerna Ukrainy. Wielowarstwowy "jeż" może zatrzymać rosyjskie czołgi

Obok otrzymanych dzięki pomocy międzynarodowej pocisków przeciwpancernych NLAW i Javelin, Ukraina dysponuje znaczną liczbą sprzętu produkcji radzieckiej. Jej armia jest także wyposażona w pociski kierowane i granatniki, zbudowane siłami własnego przemysłu. Jaką bronią przeciwpancerną dysponuje Ukraina?

Zestawienie prezentujące broń przeciwpancerną, jaką dysponują siły zbrojne Ukrainy, może być nieco mylące. Przez długie lata występowała bowiem poważny dysonans: ukraiński przemysł, samodzielnie lub w kooperacji z zagranicą, był w stanie opracować wiele modeli nowoczesnej i skutecznej broni przeciwpancernej. Nie przekładało się to jednak na istotne zamówienia ze strony armii.

Dopiero eskalacja napięcia przez Rosję spowodowała, że do ukraińskich jednostek zaczęły napływać większe ilości rodzimej, nowoczesnej broni przeciwpancernej.

O skali opóźnień w tym zakresie dobitnie świadczy fakt, że do niedawna - przed dostawami zagranicznymi - za podstawową broń przeciwpancerną ukraińskich jednostek zmechanizowanych uchodziły wyciągnięte z magazynów, holowane armaty kal. 100 mm MT-12 Rapira.

Jaką bronią przeciwpancerną dysponuje obecnie Ukraina?

Opracowany na Ukrainie przeciwpancerny pocisk kierowany Kombat to nietypowa broń – zaprojektowano go do wystrzeliwania z armaty czołgu. Kombat ma kaliber 125 mm (taki, jak czołgowe pociski) i waży 30 kg. Broń ta zwiększa do 5 km zasięg, z jakiego ukraińskie czołgi mogą zwalczać broń pancerną przeciwnika.

Stugna-P to ukraiński wariant białorusko-ukraińskiego pocisku Skif (przeznaczonego na eksport). Pocisk jest kierowany w wiązce laserowej i ma zasięg do 4 km.

W przeciwieństwie do Skifa, aparatura odpowiedzialna za śledzenie i naprowadzanie na cel jest produkcji czysto ukraińskiej. Poza niszczeniem czołgów, pocisk może służyć do atakowania niskolecących śmigłowców.

RK-3 Korsar to przeciwpancerny pocisk kierowany, opracowany przez ukraińskie Państwowe Biuro Projektowe Luch. Pocisk jest wprowadzany na uzbrojenie od 2014 roku, ma zasięg 2,5 km i tandemową głowicę, przeznaczoną do pokonywania pancerza reaktywnego.

Obok pojazdów opancerzonych Korsar ma możliwość zwalczania śmigłowców i umocnień polowych.

Barrier jest przykładem ciekawej modernizacji postsowieckiego uzbrojenia. System przeciwpancerny 9K114 Szturm został przez Ukrainę znacząco zmodernizowany. Radziecki pocisk Kokon zastąpiono w nim opracowanym przez Ukrainę pociskiem Barrier o znacznie lepszych parametrach.

Ukraiński pocisk ma zasięg 7,5 km i przebija do 800 mm RHA (jednolity pancerz stalowy – to przeliczeniowa jednostka, pomagająca w porównywaniu skuteczności pancerzy i broni przeciwpancernej). W systemie Szturm zmieniono także system kierowania ogniem.

W kontrze do nowoczesnych modeli broni, opracowanych przez ukraiński przemysł, znajduje się stare, pamiętające lata 60. 73-mm działo bezodrzutowe SPG-9. Obecnie jest to broń przestarzała, o znacznej masie i licznej obsłudze, niewspółmiernych do możliwości.

Mimo tego Ukraina dysponuje znaczną liczbą takich dział, które mogą zostać użyte do skutecznego zwalczania lżejszych pojazdów opancerzonych, jak transportery czy bojowe wozy piechoty. Efektywny zasięg dla pocisków przeciwpancernych to 500 m, a przebijalność nie przekracza 400 mm RHA.

Rodzina RPG to seria stosunkowo taniej i prostej, a zarazem skutecznej broni. Ukraina dysponuje m.in. granatnikami RPG-7, 16, 18, 22 i 26. Obok tych modeli warty wyróżnienia jest RPG-29 – ostatni granatnik z rodziny RPG opracowany przed upadkiem ZSRR przez koncern Bazalt.

Teoretycznie broń tego typu może przebić do 750 mm RHA, jednak to nie dane techniczne, a frontowa praktyka zapewniła RPG-29 renomę skutecznej broni: została wykorzystana do efektywnych ataków na izraelskie czołgi Merkawa 4 czy brytyjskie Challenger 2, których poziom ochrony jest oceniany wysoko.

Na wyposażeniu ukraińskiej armii znajdują się także starsze przeciwpancerne pociski kierowane, opracowane jeszcze w Związku Radzieckim. Są to m.in. zestawy Metys, Bastion, Konkurs i Fagot o różnej skuteczności.

Ukraina dysponuje także znaczną liczbą archaicznych (i używanych ciągle również przez Wojsko Polskie) pocisków 9M14 Malutka, w które są wyposażone bojowe wozy piechoty BMP-1, jednak pociski te zostały wycofane z jednostek liniowych.

NLAW to lekka wyrzutnia przeciwpancernych pocisków kierowanych, pozwalająca na zwalczanie czołgów na dystansie od 20 do (w zależności od wersji) 600 metrów. Dzięki sensorowi podczerwieni pocisk naprowadza się sam na wskazany cel, a operator wyrzutni może przed wystrzeleniem wybrać tryb ataku: bezpośrednie uderzenie w cel lub atak od góry.

Istotną zaletą NLAW jest możliwość zwalczania celów na bardzo krótkich dystansach, a także możliwość strzelania z zamkniętych pomieszczeń, co zwiększa użyteczność broni np. podczas walk w mieście.

Opracowany w Stanach Zjednoczonych przeciwpancerny pocisk kierowany Javelin może przebić do 800 mm RHA. Ma zasięg - w zależności od wersji - od 2,5 do 4,5 km, a dzięki sensorowi podczerwieni samodzielnie naprowadza się na wskazany cel.

Ważną cechą Javelinów jest możliwość wyboru jednego z dwóch trybów ataku - pocisk może uderzać bezpośrednio w cel, albo wznieść się na ok. 150 m, aby zaatakować z góry, gdzie zazwyczaj osłona pancerna jest najcieńsza.

Gładkolufowa armata przeciwpancerna to broń, która weszła do służby w latach 60. Jest zazwyczaj holowana przez transporter opancerzony MT-LB, a jej obsługę stanowi sześciu żołnierzy. Skuteczność tej broni w zwalczaniu współczesnych czołgów jest zależna od użytych pocisków – z amunicją 3BK16M/3UBK8 Rapira może przebić do 400 mm pancerza na dystansie do 1000 m.

Istotną wadą, poza potrzebą wykorzystania pojazdu do holowania armaty, są gabaryty, ułatwiające wykrycie i zniszczenie tej broni. Ukraina ma do dyspozycji około 500 sztuk Rapiry, z czego część to zmodernizowane armaty, wyposażone m.in. w radiolokator Ruta, pozwalający na zwalczanie celów w nocy.