Wojskowy śmigłowiec NH90 latał na oleju jadalnym

W lutym Safran Helicopter Engines, TotalEnergies, Airbus Helicopters, francuska agencja uzbrojenia (Direction Générale de l'Armement – DGA) poinformowały o pierwszym locie testowym NH90, podczas którego jeden z dwóch silników RTM322 pracował na Paliwie Zrównoważonego Transportu Lotniczego (SAF). Zostało ono wyprodukowane przez TotalEnergies ze zużytego oleju kuchennego przy zastosowaniu technologii HEFA (Hydroprocessed Esters and Fatty Acids) i ma czterokrotnie mniejszy ślad węglowy niż paliwa kopalne. W związku z tym spełnia wymóg Unii Europejskiej dotyczący redukcji emisji o 65 proc.

Ten lot testowy odbył się 3 lutego 2023 r. w centrum ekspertyz i testów DGA Essais en vol w Istres w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże. NH90 to pierwszy śmigłowiec wojskowy, który latał z tak wysoką zawartością SAF i bez żadnych modyfikacji silnika. Paliwo spełnia cel branży lotniczej, którym jest przyspieszenie dekarbonizacji bez wprowadzania jakichkolwiek modyfikacji w samolocie, silniku czy infrastrukturze logistycznej (tzw. paliwo typu drop-in). Zasadniczy test poprzedzono próbami laboratoryjnymi w grudniu 2022 r. Wówczas w zakładzie Safran Helicopter Engines w Bordes z powodzeniem wykorzystano SAF w jednostce napędowej RTM322.

– Jest to ważny krok w naszym planie wprowadzenia Paliwa Zrównoważonego Transportu Lotniczego na dużą skalę, który rozpocznie proces dekarbonizacji w siłach zbrojnych w celu stopniowego zmniejszenia wykorzystania paliw kopalnych – powiedział Christian Caneilles, szef programu Heavy Helicopter Engines w Safran Helicopter Engines.

SAF to jedna z inicjatyw Safran Helicopter Engines, której celem jest redukcja emisji dwutlenku węgla w eksploatowanych silnikach. Te produkowane przez francuskie przedsiębiorstwo posiadają certyfikat pozwalający na połowiczną pracę na SAF. W perspektywie będą wykonywać operację ze 100 proc. wykorzystaniem paliwa tego rodzaju. Po osiągnięciu tego poziomu, nastąpi potencjalna redukcja emisji CO2 o 80 proc. Warto jednak zauważyć, że NH90 to nie jedyny śmigłowiec wojskowy zaangażowany w próby z biopaliwami. Airbus Helicopters używa SAF do napędzania silników turbowałowych w śmigłowcach H225 Caracal i H145, a w przyszłości chce osiągnąć pułap 100 proc.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W kwestii wykorzystania ekologicznego paliwa lotniczego pod koniec ubiegłego roku Francuzi otrzymali prztyczek w nos...od Brytyjczyków. 16 listopada 2022 r. z bazy lotnictwa wojskowego Royal Air Force Brize Norton posłano w powietrze latającą cysternę A330-203 Multi Role Tanker Transport (Voyager KC.Mk 2/Mk.3), której dwa silniki zasilane były w 100 proc. biopaliwem. Był to pierwszy w historii lot wojskowego statku powietrznego na paliwie tego rodzaju, o którego dostawy zadbała spółka Air BP. HEFA-SPK (Hydroprocessed Esters i Fatty Acids Synthetic Paraffinic Kerosine) to mieszanka estrów przetworzonych i kwasu tłuszczowego z syntetyczną parafiną. Uzyskiwane z zużytych olejów i tłuszczów spożywczych zasilało dwa silniki turbowentylatorowe Rolls-Royce Trent 772B.

RAF argumentuje, że samoloty w pełni zasilane za pomocą SAF będą dysponować większą niezależnością operacyjną. Same maszyny to jednak nie wszystko, a niezmiernie ważna będzie przygotowanie infrastruktury lotniskowej. Brytyjskie ministerstwo obrony podjęło się realizacji strategii zrównoważonego rozwoju w siłach zbrojnych. Do 2040 r. ma zostać zrealizowana strategia Net Zero, a do 2025 r. ma powstać pierwsza baza lotnicza obsługująca paliwa zrównoważone.

Ogólnie rzecz biorąc, coraz więcej przedsiębiorstw i podmiotów zajmuje się opracowaniem technologii latania na biopaliwach. W październiku 2022 roku spółka Airbus Defence and Space z lotniska przyzakładowego w hiszpańskiej Sewilli oblatała lekki samolot transportowy C295, zasilanego w 29 proc. paliwem zrównoważonym. W lipcu 2021 r. w Niemczech A400M-180 Atlas latał na 50-procentowej mieszance. Podejście francuskich przedsiębiorstw determinowane jest przez strategię klimatyczną tamtejszego rządu i sił zbrojnych. Francuskie ministerstwo sił zbrojnych chce wprowadzić jej założenia niemal we wszystkich rodzajach wojska.

Paryż stoi na stanowisku, że opracowanie napędów hybrydowych dla floty pojazdów załogowych i bezzałogowych Armee de terre jest niezbędne, gdyż świat paliw kopalnych w ciągu najbliższych dziesięcioleci pójdzie w zapomnienie. Podobnie sprawa wygląda z paliwem lotniczym. Z pewnością dostęp do surowców energetycznych będzie przedmiotem zwiększonej konkurencji międzynarodowej. W napęd hybrydowy Francuzi zamierzają wyposażyć wielozadaniowe transportery opancerzone VBMR Griffon (do tej pory powstał demonstrator technologii) i kołowe bojowe wozy piechoty VBCI.

Wracając jednak do lotnictwa, należy stwierdzi, że branża cywilna wydaje się być nieco dalej w postępach nad wykorzystaniem SAF. 21 czerwca 2022 r. przedsiębiorstwo ATR Aircraft wspólnie z szwedzkimi liniami lotniczymi Braathens Regional Airlines i firmą Neste zdecydowały się na przeprowadzenie pierwszego w historii lotu testowego komercyjnego samolotu, który był zasilany w 100% przez SAF. Producent paliwa Neste MY Sustainable Aviation Fuel™ zapewnia, że zmniejsza ono emisję gazów cieplarnianych nawet o 80 proc. w porównaniu z kopalnym paliwem lotniczym.

W pierwszej połowie 2022 r. z wykorzystaniem samolotu ATR-72-600 prowadzono szereg udanych lotów z wykorzystaniem paliwa zrównoważonego w jednym silniku. Lot wykonany przy zasilaniu SAF w całości też okazał się sukcesem i ma pomóc w szybszej certyfikacji samolotów do lotów wyłącznie na paliwach zrównoważonych. Historyczny lot testowy odbył się w Szwecji, ale przed uczestnikami programu jeszcze długa droga do jego zakończenia. Termin wyznaczono na 2025 r.

Andrzej Pawłowski, dziennikarz konflikty.pl