Urządzenie z Lublina na ISS. Jest już stałym wyposażeniem stacji kosmicznej

Marcus Wandt, astronauta ze Szwecji, przeprowadził badania na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) za pomocą polskiego urządzenia do monitorowania aktywności mózgu. Spektroskop, który został wyprodukowany w Lublinie, jest teraz stałym elementem wyposażenia ISS - takie informacje przekazał Wojciech Broniatowski, reprezentujący firmę Cortivision, w rozmowie z Polską Agencją Prasową.

Polska Agencja Kosmiczna podała informacje o wykorzystaniu polskiego urządzenia w mediach społecznościowych. Misja Ax-3, podczas której Marcus Wandt poddał się eksperymentowi, zakończyła się 9 lutego.

Jak wyjaśnił Wojciech Broniatowski, dyrektor operacyjny w lubelskiej firmie Cortivision, szwedzki astronauta został poddany badaniom dwa razy - raz przed wylotem w kosmos i raz podczas pobytu na ISS. Planowane jest jeszcze trzecie badanie po powrocie astronauty na Ziemię.

Eksperyment, w którym wykorzystano polskie urządzenie, był prowadzony pod kierownictwem politechniki szwedzkiej, a konkretnie - KTH Royal Institute of Technology w Sztokholmie.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Broniatowski opisał, że "Marcus przeprowadził kilka eksperymentów na orbicie, w tym jeden zaprojektowany przez KTH, w którym udzieliliśmy wsparcia technicznego, korzystając z naszego sprzętu. Eksperyment ten wykorzystywał nasz funkcjonalny spektroskop bliskiej podczerwieni – urządzenie, które sami produkujemy w Polsce i sprzedajemy na cały świat do jednostek naukowych. Sam spektroskop jest urządzeniem naukowym, które umożliwia badanie aktywności mózgu w sposób nieinwazyjny. Zaletami naszego produktu, które umożliwiły wykorzystanie go w kosmosie jest jego mobilność, niewielki rozmiar, technologia bliskiej podczerwieni".

Broniatowski podkreślił, że urządzenie, które było już wykorzystane wcześniej w misji Ax-2 (w maju 2023 r.), teraz jest stałym elementem wyposażenia ISS. Najnowszy eksperyment, zatytułowany "Orbital Architecture", przeprowadzony podczas misji Ax-3, miał na celu zbadanie, jak percepcja i poziom stresu astronauty zmieniają się w zależności od otaczającej go przestrzeni.

Broniatowski wyjaśnił, że "chodzi tutaj o przestrzeń stacji kosmicznej, a więc o pewien specyficzny rodzaj architektury, która otacza astronautę w przestrzeni kosmicznej. Dane te będą analizowane głównie przez badaczy z Szwecji. Możliwe, że też będziemy brali udział w analizie, tak jak braliśmy udział w przeprowadzeniu eksperymentu w trakcie trwania misji. Dla nas jest to również cenna wiedza o tym, jak te eksperymenty przeprowadzać w kosmosie i daje nam szansę na wykorzystanie ich także w przyszłości".

Spektroskop bada relatywne zmiany stężenia tlenu we krwi, która przepływa przez różne obszary mózgu. "Z wiedzy, którą udało się zgromadzić przez lata wiadomo, które obszary odpowiedzialne są za jakie funkcje - np. uwagowe, motoryczne czy pamięciowe. Bardzo uproszczone zasada mówi, że obszar, który się aktywuje, potrzebuje więcej tlenu. Technologia ta jest alternatywą dla EEG czy rezonansu magnetycznego, które ze względu na swoje ograniczenia w mobilności lub warunki środowiskowe nie mogą być zastosowane w kosmosie w sposób wymagany w tym eksperymencie. Istotna dla badania była także możliwość przeprowadzenia eksperymentu samodzielnie - bez konieczności udziału osób asystujących na ISS" - zrelacjonował Broniatowski.

Wyniki eksperymentu, które zostaną ogłoszone w ciągu najbliższych miesięcy, mają pomóc w zrozumieniu nie tylko ludzkiej fizjologii, ale także przyczynić się do rozwoju rozwiązań wspierających astronautów podczas długich misji kosmicznych.

To samo urządzenie ma być również wykorzystane w innym eksperymencie - w planowanej na jesień br. misji z udziałem astronauty z Polski, którym będzie najprawdopodobniej Sławosz Uznański. "To będzie nasz autorski eksperyment, niepowiązany ze szwedzkimi badaniami, skupiony wokół badania efektywności komunikacji interfejsu mózg-komputer w warunkach mikrograwitacji. Więcej na ten temat na razie nie mogę powiedzieć" - zastrzegł Broniatowski.

W misji Ax-3, która zakończyła się 9 lutego, wzięli udział: Amerykanin Michael López-Alegría - dowódca, pracownik Axiom; Walter Villadei - pilot z włoskich sił powietrznych; Alper Gezeravci - pierwszy w historii astronauta z Turcji; oraz Szwed Marcus Wandt - pierwszy astronauta z Grupy Astronautów ESA 2022.