Pierwsza gwiazdka. Jaki obiekt rozświetli niebo w Wigilię?

Jedną ze świątecznych tradycji jest wypatrywanie pierwszej gwiazdy na niebie. Nierzadko jest jednak tak, że najjaśniejszym punktem na niebie wcale nie jest gwiazda, lecz planeta. Tak samo będzie 24 grudnia 2023 r. Co konkretnie będzie tą symboliczną "pierwszą gwiazdką"?

W 2023 r. 24 grudnia Słońce zanurzy się pod horyzont około godz. 15.30. Warto jednak zaznaczyć, że ten moment może różnić się o kilka, a nawet kilkanaście minut, w zależności od miejsca, w którym obecnie przebywamy na terenie Polski. Mniej więcej pół godziny po zachodzie naszej gwiazdy, powinniśmy zacząć dostrzegać pierwsze świetlne punkty na nocnym niebie, o ile oczywiście nie będzie wtedy całkowitego zachmurzenia.

Spośród wszystkich planet i gwiazd, które można zobaczyć na wieczornym niebie, najjaśniej świeci Jowisz, z blaskiem -2,66 magnitudo. Będzie widoczny wysoko na niebie, po południowo-wschodniej stronie – daleko od zachodniego horyzontu. Te wszystkie czynniki sprawiają, że to właśnie Jowisz spełni rolę "pierwszej gwiazdki".

Inną planetą, którą można zauważyć wieczorem, jest Saturn, ale jego blask wynosi 0,93 magnitudo i jest on bliżej zachodu, więc nie ma szans rywalizować z Jowiszem, a nawet z najjaśniejszymi gwiazdami.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Jeśli chodzi o prawdziwe gwiazdy, to jako pierwszą zobaczymy Kapellę (0,05 magnitudo), która świeci po północno-wschodniej stronie w konstelacji Woźnicy, oraz Wegę (0,00 magnitudo) w gwiazdozbiorze Lutni, wysoko po zachodniej stronie nieba. Później naszym oczom ukażą się Altair, Deneb i Aldebaran.

Na wieczornym niebie w Wigilię będzie również widoczny Księżyc, który dąży do pełni, która nastąpi 27 grudnia. Księżyc może nam pomóc w zlokalizowaniu miejsca, w którym możemy wypatrywać Jowisza – na prawo i nieco w górę w stosunku do Księżyca.

Gdy niebo stanie się nieco ciemniejsze, Księżyc wraz z Jowiszem oraz dwiema gwiazdami (Kapella i Aldebaran) będzie stanowić interesujący widok: Księżyc pośrodku, daleko po prawej, nieco w górę Jowisz, daleko po lewej, nieco w górę Kapella, a poniżej Księżyca świecący na pomarańczowo Aldebaran. Ten ostatni obiekt to gwiazda podwójna, której głównym składnikiem jest olbrzym wielokrotnie większy rozmiarem niż Słońce (około 44 promienie Słońca). Towarzyszy mu czerwony karzeł o promieniu zaledwie 0,36 promienia Słońca.

Tradycja "pierwszej gwiazdki" jest nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej. Według przekazu biblijnego, ten astronomiczny obiekt zwiastował narodziny Jezusa Chrystusa oraz pomógł Mędrcom ze Wschodu (Trzem Królom) dotrzeć do miejsca jego narodzin. Współcześnie na ilustracjach Gwiazda Betlejemska jest przedstawiana zwykle jako kometa, ale są też inne hipotezy, czym mógł być ten obiekt, biorące pod uwagę m.in. wielokrotne koniunkcje jasnych planet czy wybuch supernowej.