Jak uruchomić BIOS - sposoby, przydatne wskazówki

Czasami musimy zmienić działanie naszego komputera, ale nie jesteśmy w stanie dokonać tego z poziomu systemu. Z pomocą przychodzi nam wtedy BIOS. Jego uruchomienie jest czynnością wbrew pozorom bardzo prostą.

BIOS czyli Basic Input/Output System - to zestaw pewnych procedur, zapisanych w nieulotnej pamięci komputera (czyli pamięci ROM), które pośredniczą między sprzętem a systemem. BIOS czuwa nad sprawnością komponentów komputera, dlatego kiedy go uruchamiamy, wówczas wykonywana jest tzw. procedura POST, czyli wykrywanie podłączonych urządzeń, np. płyty CD w napędzie, oraz testowanie np. RAM-u i procesora. Jeżeli jakiś komponent nie działa prawidłowo, wtedy jesteśmy informowani o tym komunikatem dźwiękowym lub tekstowym.

BIOS uruchamia się sam po naciśnięciu włącznika na naszym komputerze. Często jednak zwyczajowo mówimy, że chcemy go uruchomić, czyli tak naprawdę dostać się do jednego z jego elementów, swoistego „panelu sterowania” zwanym BIOS Setup (w niektórych przypadkach nazywany jest „CMOS Setup Utility”). Interfejs BIOS Setup generalnie jest prosty w obsłudze, jeżeli zna się jego poszczególne funkcje, a do operowania nim wystarczy jedynie klawiatura. W zależności od producenta, wygląd BIOS-u może się nieznacznie różnić.

Obecnie w komputerach można spotkać oprogramowanie UEFI, czyli następcę BIOS-u. „Panel sterowania” UEFI jest nie tylko bardziej przyjazny użytkownikowi, gdyż wygląda jak okno programu, w którym można poruszać się myszką, ale także ma większe możliwości od standardowego BIOS-u.

Żeby wejść do BIOS-u wystarczy nacisnąć jeden przycisk (albo kombinację przycisków) podczas startu komputera, tuż przed włączeniem systemu. Zazwyczaj jest to przycisk DEL (Delete), czasami może być to przycisk F8, F3 i inne. Trzeba zrobić to szybko, żeby zdążyć przed uruchomieniem systemu, najlepiej wtedy, kiedy widzimy duże logo naszego producenta płyty głównej, markę naszego laptopa albo producenta BIOS-u na samym początku startu komputera. Może to być np. okrągłe logo Dell czy duży napis „American Megatrends”. Ilekroć uruchamiamy komputer, tylekroć to logo widzimy, więc nie powinniśmy mieć problemu z jego identyfikacją.

Informację o odpowiednim przycisku, który uruchamia BIOS, również znajdziemy na samym początku uruchamiania komputera. Znajduje się ona najczęściej w dolnej części ekranu i wygląda tak: „Press...to enter Setup”/ „Press...to run Setup” / „Enter BIOS by pressing...” itp. Informacja ta pojawia się na krótko, więc jeżeli nie zdążymy nacisnąć odpowiedniego przycisku, zawsze możemy uruchomić komputer ponownie.

Poruszając się po BIOS-ie należy pamiętać o tym, że jest to program bardzo „delikatny”: nawet niewielka zmiana jakiegoś ustawienia może pomóc komputerowi w działaniu albo go „sparaliżować”. Zatem jeżeli chcemy coś zmienić, musimy dobrze wiedzieć, gdzie ta funkcja się znajduje, jak się nazywa i czy ta pożądana przez nas zmiana nie spowoduje problemów.

Jeżeli jednak przesadzimy z jakimś ustawieniem i komputer odmówi nam współpracy, zawsze możemy przywrócić ustawienia domyślne BIOS-u. Funkcja ta nazywać się może „Load Setup Defaults” (BIOS firmy Phoenix) albo „Setup Defaults” itp.

Jeżeli jednak komputer w ogóle nie chce się uruchomić, a do BIOS-u też nie możemy się dostać, wówczas możemy wyjąć z płyty głównej baterię CMOS, która podtrzymuje jego ustawienia, i włożyć ją z powrotem najlepiej po kilkudziesięciu minutach. Należy koniecznie pamiętać o tym, by wyłączyć komputer z zasilania. Jeżeli nie wiemy, jak bezpiecznie wyjąć baterię CMOS, zawsze możemy poprosić kogoś bardziej doświadczonego o pomoc.

W BIOS-ie możemy ustawić/wyłączyć:

• datę i godzinę,
• kolejność bootowania (ładowania) poszczególnych dostępnych pamięci masowych, np. dysku twardego czy płyty umieszczonej w napędzie, co przydaje się podczas instalacji nowego systemu,
• taktowanie zegarów procesora, czyli częstotliwości, z jaka procesor wykonuje obliczenia,
• prędkość obrotów wentylatora,
• hasło,
• zintegrowaną kartę graficzną, jeżeli posiadamy dedykowaną