Mechanizm Antikythera. Kolejna z tajemnic najstarszego komputera na świecie ujawniona

Mechanizm z Antykithiry to liczący ok. 2 200 lat pierwszy analogowy komputer, który został stworzony w starożytnej Grecji. Urządzenie wykonane z brązu i składające się ze skomplikowanych układów kół zębatych, dawniej służące m.in. do obliczania pozycji ciał niebieskich i przewidywania wydarzeń astronomicznych, wciąż skrywa wiele niewyjaśnionych tajemnic. Ostatnio badaczom udało się ustalić, że komputer śledził grecki kalendarz księżycowy, a nie jak wcześniej sądzono - starożytny egipski kalendarz.

Mechanizm z Antykithiry został znaleziony przez nurków w 1901 r. u wybrzeży greckiej wyspy Antykithira. Nurkowie dotarli wówczas do starożytnego statku handlowego, który spoczywał na głębokości 42 m. Wydobyli z niego liczne posągi, a także urządzenie obecnie uznawane za najstarszy komputer świata. W 1902 r. archeolog Valerios Stais ustalił, że mechanizm zawiera 37 kół zębatych z brązu, o średnicy od 1 do 17 cm. Były one napędzane za pomocą korby z boku i poruszały kilkoma wskazówkami.

Początkowo badacze myślieli, że to starożytny zegar, jednak później okazało się, że to znacznie bardziej zaawansowane urządzenie. Mechanizm z Antykithiry o wielkości pudełka po butach, dawniej używano do obserwowania ruchów Słońca, Księżyca i planet, synchronizowania kalendarza słonecznego z księżycowym, czy przewidywania zaćmienia Słońca i Księżyca. Początkowo eksperci uznawali, że mechanizm z Antykithiry śledził słoneczny zegar używany przez Egipcjan, jednak z najnowszych badań wynika, że był to grecki kalendarz księżycowy, donosi Live Science.

W 2020 r. zespół prowadzony przez niezależnego badacza Chrisa Budiselica, korzystając z nowych zdjęć rentgenowskich, pomiarów i analizy matematycznej, ustalił, że mechanizm prawdopodobnie nie obejmował pełnego roku słonecznego, ale 354 dni, jak w kalendarzu księżycowym. Kolejne badania, opublikowane 27 czerwca br. na łamach "The Horological Journal" przez zespół z Uniwersytetu w Glasgow, potwierdziły te wyniki.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W najnowszych analizach mechanizmu z Antykithiry zastosowano techniki statystyczne opracowane dla Laserowego Interferometru Obserwatorium Fal Grawitacyjnych (LIGO) do wykrywania fal grawitacyjnych. Te metody pozwoliły na zidentyfikowanie liczby i rozmieszczenia brakujących otworów w pierścieniu kalendarza. Ostatecznie ustalono, że mechanizm prawdopodobnie miał 354 lub 355 otworów, co oznacza, że śledził kalendarz księżycowy używany w starożytnej Grecji.

"Rezultaty zespołu z Glasgow dostarczają nowych dowodów, że jeden z komponentów mechanizmu z Antykithiry najprawdopodobniej służył do śledzenia greckiego roku księżycowego," stwierdzili badacze w oświadczeniu. Graham Woan, współautor badania, podkreślił precyzję wykonania otworów, co wymagało bardzo dokładnych technik pomiarowych i niezwykle pewnej ręki.