Wstrząsy na Santorini. AI pomogło rozwiązać zagadkę magmy i wulkanu

Przyczyny tysięcy trzęsień ziemi w rejonie Santorini są już znane. Specjaliści wykorzystali podwodne sensory i narzędzia sztucznej inteligencji (AI), by wyjaśnić geologiczne przyczyny kryzysu sejsmicznego. Swoje wnioski opublikowali na łamach naukowego pisma "Nature".

SantoriniSantorini
Źródło zdjęć: © Pixabay

Na przełomie 2024 i 2025 r. okolice greckiej wyspy Santorini doświadczyły serii blisko 30 tys. trzęsień ziemi. Naukowcy z Centrum Nauk Geologicznych Helmholtza GFZ i Centrum Badań Oceanicznych Helmholtza GEOMAR w Kiel, we współpracy z partnerami międzynarodowymi, przeanalizowali to zjawisko, korzystając z zaawansowanych metod opartych na sztucznej inteligencji. Ich analiza naukowa, opublikowana w czasopiśmie "Nature", pokazuje pierwsze szczegółowe wyjaśnienie geologiczne tego kryzysu sejsmicznego.

Przez ruch magmy wyspa podnosiła się i opadała

Mapa sejsmiczności u wybrzeży Santorini (X 2024 - II 2025)
Mapa sejsmiczności u wybrzeży Santorini z zaznaczonymi głównymi cechami strukturalnymi. Katalog trzęsień ziemi o wysokiej rozdzielczości obejmuje ponad 30 tys. zdarzeń z okresu od 1 października 2024 r. do 25 lutego 2025 r. © "Nature" | M. P. Isken, J. Karsten i inni

Badacze połączyli dane z lądowych stacji sejsmicznych oraz czujników umieszczonych na dnie morskim w pobliżu wulkanu Kolumbo. Analiza wykazała, że ok. 300 mln m sześć. magmy przemieściło się z głębi skorupy ziemskiej i zatrzymało się 3 km pod dnem morza. W miarę przemieszczania się ku górze magma spowodowała pękanie otaczających skał, co wywołało tysiące wstrząsów i trzęsień ziemi.

Ewolucja kryzysu na Santorini w 2025 r.
Ewolucja kryzysu na Santorini w 2025 r. © "Nature" | M. P. Isken, J. Karsten i inni

Santorini leży w jednym z najbardziej aktywnych sejsmicznie regionów wschodniej części Morza Śródziemnego. Wyspa powstała na krawędzi kaldery po potężnej erupcji sprzed ok. 3,6 tys. lat. W pobliżu ok. 7 km od Santorini znajduje się aktywny podwodny wulkan Kolumbo. Region przecina kilka aktywnych uskoków geologicznych, będących wynikiem nacisku płyty afrykańskiej i płyty greckiej. Jak wyjaśniają badacze, skorupa ziemska pod Morzem Śródziemnym rozpadła się na kilka mikropłyt, które przesuwają się względem siebie, a w niektórych przypadkach subdukują i topią, powodując w ten sposób aktywność wulkaniczną.

Przesunięcia magmy i wpływ na wyspę

Santorini wielokrotnie doświadczało aktywności sejsmicznej. W 1956 roku, w odstępie zaledwie 13 minut, na południu Morza Egejskiego, między Santorini a sąsiednią wyspą Amorgos, miały miejsce dwa silne trzęsienia ziemi o magnitudzie odpowiednio 7,4 i 7,2, wywołując tsunami. W styczniu 2025 r. rój wstrząsów miał miejsce właśnie w tym regionie, a epicentra przesuwały się na północny wschód od Santorini - z głębokości 18 km do zaledwie 3 km pod dnem morza. Dzięki połączeniu danych sejsmicznych, GPS i satelitarnych naukowcy mogli precyzyjnie prześledzić ruch magmy.

"Aktywność sejsmiczna była typowa dla magmy wstępującej przez skorupę ziemską. Wędrująca magma rozbija skały i tworzy szlaki, co powoduje intensywną aktywność sejsmiczną. Nasza analiza pozwoliła nam prześledzić ścieżkę i dynamikę wstępowania magmy z dużą dokładnością" - przekazał dr Marius Isken, geofizyk z Centrum Nauk Geologicznych Helmholtza GFZ, jeden z dwóch głównych autorów badania, cytowany przez portal SciTechDaily.

Jak dodał, ruch magmy spowodował także ponowne obniżenie wyspy, co sugeruje istnienie nieznanego wcześniej połączenia hydraulicznego między wulkanami. W pobliżu Santorini znajduje się blisko 20 wulkanów, z których Kolumbo jest największy. Ma średnicę około 3 km, a jego krater osiąga szerokość 1,5 km.

Ewolucja czasoprzestrzenna sejsmiczności w rejonie Santorini
Ewolucja czasoprzestrzenna sejsmiczności w rejonie Santorini © "Nature" | M. P. Isken, J. Karsten i inni

Autorska metoda połączyła narzędzia AI i podwodne sensory

W badaniach wykorzystano autorską metodę AI do analizy dużych zbiorów danych sejsmicznych oraz podwodne sensory GEOMAR, które rejestrowały zmiany ciśnienia i sygnały sejsmiczne.

"Dzięki ścisłej współpracy międzynarodowej i połączeniu różnych metod geofizycznych byliśmy w stanie śledzić rozwój kryzysu sejsmicznego niemal w czasie rzeczywistym, a nawet dowiedzieć się czegoś o interakcji między dwoma wulkanami. Pomoże nam to udoskonalić monitorowanie obu wulkanów w przyszłości" - wyjaśnia dr Jens Karstens, geofizyk morski w GEOMAR i jeden z dwóch głównych autorów badania.

Santorini
Santorini © Pixabay

Badania naukowe na Santorini są kontynuowane pomimo spadku aktywności sejsmicznej: GFZ przeprowadza powtarzalne pomiary gazu i temperatury na Santorini, a GEOMAR dysponuje obecnie ośmioma platformami czujników dna morskiego. Naukowcy przekazali, że dokładna analiza procesów geologicznych jest kluczowa dla dalszego bezpieczeństwa mieszkańców.

Wybrane dla Ciebie
Muzyka generowana przez AI zastępuje artystów. Sklepy w Belgii unikają opłat
Muzyka generowana przez AI zastępuje artystów. Sklepy w Belgii unikają opłat
Muchomory modne na Instagramie? Toksykolog: eksperymenty mogą zabić
Muchomory modne na Instagramie? Toksykolog: eksperymenty mogą zabić
Sekret rosyjskiego Su-57 poznany. Oto co pomieści w swoim wnętrzu
Sekret rosyjskiego Su-57 poznany. Oto co pomieści w swoim wnętrzu
Fascynujące odkrycie na Tytanie. To prawdziwe wyzwanie dla chemików
Fascynujące odkrycie na Tytanie. To prawdziwe wyzwanie dla chemików
Pocisk manewrujący Ragnarök pokazany. To długie ramię dla "Walkirii"
Pocisk manewrujący Ragnarök pokazany. To długie ramię dla "Walkirii"
Już kupowali z Zachodu. Nagle zwrot akcji. Wybrali myśliwiec z Chin
Już kupowali z Zachodu. Nagle zwrot akcji. Wybrali myśliwiec z Chin
Są starsze niż piramidy w Gizie. Natura stworzyła je w Alpach
Są starsze niż piramidy w Gizie. Natura stworzyła je w Alpach
Wysłał żonie zdjęcie. Niedługo później spadła na niego bomba
Wysłał żonie zdjęcie. Niedługo później spadła na niego bomba
Najstarsza "chłodnia" świata. Ma ponad 1400 lat
Najstarsza "chłodnia" świata. Ma ponad 1400 lat
Gigant opuszcza Polskę. Miał u nas ważną misję
Gigant opuszcza Polskę. Miał u nas ważną misję
Polacy przyjrzeli się wojnie. Kopiują rozwiązanie z Ukrainy
Polacy przyjrzeli się wojnie. Kopiują rozwiązanie z Ukrainy
"Klucz do sukcesu". Według Ukraińca znajduje się w powietrzu
"Klucz do sukcesu". Według Ukraińca znajduje się w powietrzu
ZACZEKAJ! ZOBACZ, CO TERAZ JEST NA TOPIE 🔥