Zdolny, ale leniwy? Oto dlaczego inteligencja nie zawsze idzie w parze z ocenami

Niemieccy psychologowie postanowili wziąć pod lupę uczniów osiągających słabe wyniki w nauce, pomimo posiadania wysokiego ilorazu inteligencji. Wnioski mogą pomóc pedagogom w znalezieniu sposobu na lepsze wykorzystanie potencjału swoich najzdolniejszych podopiecznych.

Nawet najinteligentniejsze dziecko niekoniecznie zostaje prymusem i osiąga sukcesy na polu naukowym. Jak zauważa psycholog Catharina Tibken: "Kiedy potencjał intelektualny ucznia nie zostaje wyczerpany, często generuje to u niego stres. Ale jest to również strata dla społeczeństwa, ponieważ obywatele funkcjonują poniżej swojego potencjału".

Pytanie brzmi, co powoduje, że utalentowany nastolatek nie osiąga satysfakcjonujących wyników. Niemieccy badacze postanowili zgłębić ten problem, przeprowadzając trwającą trzy lata obserwację 350 uczniów klas szóstych, siódmych i ósmych.

Szybko spostrzeżono, że inteligentnych uczniów (IQ powyżej 120) o kiepskich ocenach łączą najczęściej dwie cechy: brak pracowitości i skutecznej strategii uczenia, jak również niska motywacja.

Psychologowie z Uniwersytetu w Würzburgu uważają, że taki stan rzeczy może mieć związek z nawykami wykształconymi na najwcześniejszych etapach edukacji. Zdolne dziecko zwykle nie musi się wysilać i przyswaja początkowy materiał szybciej od rówieśników. Jednak w liceum, kiedy pojawiają się nowe wyzwania a materiał jest znacznie obszerniejszy, znaczenia nabierają pracowitość i systematyczność. Bez wczesnego utrwalenia tych przymiotów, młody człowiek przestaje rozwijać się w zadowalającym tempie.

Pojawia się tu również kwestia motywacji. Osoba przyzwyczajona do łatwego zdobywania wiedzy, odczuwa większy stres i zniechęcenie doznając pierwszych porażek. W czasie obserwacji odnotowano, że wielu spośród badanych trafiając na trudniejsze zadania po prostu je omijało, zadowalając się niższą oceną, bez podejmowania kolejnych prób rozwiązania problemu.

Autorzy publikacji mówią o deficycie metapoznania, czyli braku refleksji nad własnym myśleniem i nauką. Dobra wiadomość jest taka, że umiejętności metapoznawcze można trenować – oczywiście, o ile odpowiednio wcześnie zwróci się na nie uwagę.

Więcej informacji znajdziesz w źródle: C. Tibken, T. Richter, N. von der Linden, The role of metacognitive competences in the development of school achievement among gifted adolescents, "Society for Research in Child Development".