Niezwykła mapa Drogi Mlecznej. Po raz pierwszy odwzorowano, co dzieje się na jej obrzeżach

Powstała najdokładniejsza jak dotąd trójwymiarowa mapa Drogi Mlecznej, która pozwoli naukowcom zrozumieć, co działo się na początku istnienia naszej galaktyki. Do stworzenia mapy wykorzystano najnowocześniejszą technologię.

Pracujące od 2013 kosmiczne obserwatorium ESA Gaia zajmuje się mapowaniem Drogi Mlecznej z najdrobniejszymi szczegółami. W serii nowych artykułów opublikowanych w Astronomy & Astrophysics astronomowie opisują, że najnowsze dane pozwoliły uzupełnić tę mapę, dzięki czemu możemy zobaczyć najdokładniejszy jak dotąd jej obraz.

Po raz pierwszy badacze byli w stanie zbadać antycentrum galaktyki, czyli kierunku przeciwnego do centrum. Dzięki zebranym danym mają szansę lepiej zrozumieć, jak wyglądała Droga Mleczna w dalekiej przeszłości. Dodatkowo najnowsze dane Gai uzupełniły spis gwiazd Drogi Mlecznej i ich ruch na niebie, dzięki czemu powstał największy dotychczasowy zbiór tych danych. 

Poniżej możecie obejrzeć animowaną mapę galaktyki utworzoną na podstawie najnowszych danych - Gaia Early Data Release 3 (EDR3): 

Gaja to obserwatorium kosmiczne Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), wystrzelone w 2013 roku i mające działać do ok. 2022. Jego działanie opiera się na astrometrii, czyli mierzeniu pozycji, odległości i ruchu gwiazd. 

Gaia została wystrzelona przez Arianespace przy użyciu rakiety Sojuz ST-B z górnym stopniem Fregat-MT z Ensemble de Lancement Soyouz w Kourou w Gujanie Francuskiej 19 grudnia 2013.

Obserwatorium Gaia składa się z trzech głównych instrumentów: 

• instrument astrometryczny (Astro) precyzyjnie określa pozycje wszystkich gwiazd jaśniejszych niż 20mag poprzez pomiar ich pozycji kątowej;
• instrument fotometryczny (BP/RP) służy do określania właściwości gwiazd, takich jak temperatura, masa, wiek i skład pierwiastkowy;
• spektrometr prędkości radialnej (RVS) służy do określania prędkości ciał niebieskich wzdłuż linii wzroku poprzez rejestrację widm o wysokiej rozdzielczości w paśmie widmowym 847–874 nm (linie pola jonów wapnia).

Misja ma na celu zbudowanie jak dotąd największego i najbardziej precyzyjnego katalogu kosmosu 3D, jaki kiedykolwiek powstał. Podobne badania można by wykonywać na Ziemi, jednak pozycja, w jakiej znajduje się Gaia zapewnia teleskopowi możliwość prowadzenia niezakłóconych pomiarów. 

Gaia krąży po pętli wokół punktu Lagrangianu L2 Słońce-Ziemia, grawitacyjnie stabilnej przestrzeni utworzonej przez interakcje między dwoma ciałami. Stamtąd dokładnie bada gwiazdy w Drodze Mlecznej, monitorując każdy z obiektów nawet 70 razy. Obserwuje, m.in. jak pozycje gwiazd wydają się zmieniać w stosunku do bardziej odległych gwiazd. Dzięki temu oblicza odległość poszczególnych gwiazd. 

Najnowsze dane zaktualizowały mapę Drogi Mlecznej, opisując do 1,8 mld obiektów. Według ESA oznacza to wzrost o 100 mln i w porównaniu z danymi z 2018 roku. Statek kosmiczny ma wystarczającą ilość paliwa mikro-napędowego, aby działać do około listopada 2024 r., ale w czasie badań okazało się, że nie ulega zużyciu tak szybko, jak przewidywano, więc jego misja może zostać przedłużona