Dwa nowe obserwatoria astronomiczne w Polsce. Mamy czym się szczycić

W Planetarium Śląskim w Chorzowie miało miejsce uroczyste otwarcie dwóch nowych obserwatoriów astronomicznych. W czwartek 28 grudnia 2023 r., zgromadzeni goście mieli okazję zapoznać się z nowymi narzędziami badawczymi, które będą wykorzystywane w obserwatoriach. Są to teleskop optyczny, wyposażony w zwierciadło o imponującej średnicy 70 cm, oraz radioteleskop.

Nowoczesny teleskop optyczny zastąpił stary refraktor, który służył badaczom w obserwatorium w Chorzowie od 1955 roku. W pobliżu Planetarium zainstalowany został natomiast radioteleskop.

Wicedyrektor Planetarium Śląskiego w Chorzowie, Damian Jabłeka, wyjaśnił działanie teleskopu, mówiąc: "Teleskop działa na zasadzie widzialnej, czyli to są nanometry - 550 nanometrów to są długości fal, jakie odbieramy. W radioskopie odbieramy 21 cm, czyli coś, czego nie da się zobaczyć. To jest też promieniowanie elektromagnetyczne, ale o takiej długości, która umyka naszym wszystkim zmysłom. Dopiero takie radioteleskopy potrafią je mierzyć".

Dzięki nowoczesnym narzędziom, obserwatorzy będą mogli badać obiekty kosmiczne z dużą ilością detali. Wicedyrektor Jabłeka podkreślił: "Po długim czasie ekspozycji możemy spojrzeć bardzo daleko. Wręcz na krańce wszechświata. Możemy zobaczyć naszą galaktykę i inne galaktyki, czyli oddalone o miliony lat świetlnych od Ziemi".

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Radioteleskop umożliwi naukowcom odbieranie fal radiowych z kosmosu, które będą obserwowane na monitorze. "Możemy z nich zrobić pewnego rodzaju mapy radiowe. Szukamy w nich specyficznych linii, a ich położenie i natężenie mówi nam o własnościach konkretnych obszarów naszego wszechświata" - opisał Jabłeka.

Planetarium Śląskie otworzyło nowe obserwatoria z myślą o poszerzaniu wiedzy odwiedzających, ale również zapewnieniu im rozrywki poprzez naukę. Goście będą mieli możliwość zapisania się na wycieczki dla grup 10-osobowych, podczas których będą mogli zajrzeć w najdalsze zakątki wszechświata.

Dyrektor Planetarium Śląskiego, Stefan Janta, podkreślił rolę nauczycieli pracujących w Planetarium: "W Planetarium pracują również nauczyciele, którzy prowadzą zajęcia w różnych dziedzinach wiedzy". Dodał również: "Dlatego chcemy prowadzić tą służbę dla nauki, żeby nie tylko być szkołą, ale czymś więcej. Popularyzacja wiedzy wymaga zaangażowania ze strony wykładowców, którzy nie tylko wykładają, ale i prowadzą prace naukowa".

Zakupienie radioteleskopu oraz nowoczesnego teleskopu optycznego wyniosło 3,5 mln złotych. Środki na ten cel pochodziły z budżetu inwestycji województwa śląskiego.

Marszałek województwa śląskiego, Jakub Chełstowski, wyraził swoje zadowolenie z inwestycji, mówiąc: "Cieszy mnie ta inwestycja. To jest XXI wiek i technologia absolutnie kosmiczna, u nas na Śląsku. Teleskop w połączeniu z radioteleskopem, to tworzy taką wartość, której jeszcze w historii tutaj nie było. Chcemy to rozwijać i zachęcać".

Po zakończeniu oficjalnej części otwarcia, goście mieli okazję wysłuchać wykładu dyrektora Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Mariana Soidy, pt. "Galaktyki widziane oczami radioastronoma" oraz doktoranta Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Przemysława Mikołajczyka, pt. "Teleskop w służbie ludzkości".