Cztery lasery wytworzą sztuczne gwiazdy nad Obserwatorium Paranal

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) wzbogaciło się o nowe, zaawansowane lasery do wytwarzania na niebie sztucznych gwiazd.

Urządzenia te są potrzebne astronomom do niwelowania zaburzeń w obrazach rejestrowanych przez kamery pracujące na teleskopach, a wynikających z przechodzenia światła gwiazd przez ziemską atmosferę.

Uroczystość tzw. "pierwszego światła" czterech potężnych laserów odbyła się we wtorek, 2. kwietnia, w Obserwatorium Paranal w Chile. Uczestniczyli w niej pracownicy Europejskiego Obserwatorium Południowego oraz przedstawiciele europejskich firm, które były zaangażowane w budowę urządzeń.

Urządzenie o nazwie Four Laser Guide Star Facility (4LGSF) może świecić czterema promieniami laserów o mocy 2. watów. W ten sposób wysoko w atmosferze wzbudzane są atomy sodu, które następnie świecąc, dają efekt „sztucznej gwiazdy”. Jest to najpotężniejszy tego typu system na świecie.

Współczesne wielkie teleskopy stosują zaawansowaną technikę zwaną optyką adaptatywną (lub adaptacyjną). Gdy obserwowana jest na niebie słaba gwiazda, to obserwuje się jednocześnie znajdującą się w pobliżu inną jasną gwiazdę, aby w czasie rzeczywistym niwelować zaburzenia powodowane przez turbulencje w atmosferze. W ten sposób można uzyskiwać obrazy tak ostre, jakby obserwacje prowadzono z orbity okołoziemskiej, a nie z powierzchni naszej planety.

Jednak technika ta działa tylko wówczas, gdy „gwiazdą porównania”. jest odpowiednio jasny obiekt tego typu, a takich na niebie nie jest zbyt wiele, a na dodatek niekoniecznie muszą być rozmieszczone w pobliżu obiektu, który jest w danej chwili celem obserwacji naukowców. Dlatego stosuje się sztuczne laserowe gwiazdy porównania. Tego typu system już od dawna znajduje się na wyposażeniu Obserwatorium Paranal, ale do tej pory dysponował jednym laserem. Nowy system drugiej generacji ma aż cztery wiązki i zdecydowanie poprawia możliwości korygowania obrazu, pozwalając na zastosowanie na dużych polach na niebie.

Przy budowie systemu 4LGSF Europejskie Obserwatorium Południowe współpracowało z firmami przemysłowymi z krajów członkowskich tej organizacji, przekazując im swoje doświadczenia i udzielając licencji na patenty. Na przykład firma TOPTICA z Niemiec podczas siedmiu lat współpracy z ESO zwiększyła zatrudnienie z 8. pracowników do ponad 200 i znacząco poszerzyła gamę oferowanych produktów. W szczególności rozpoczęła produkcję jednostek laserowych gwiazd porównania SodiumStar 20/2, które stały się standardem dla aktualnie istniejących dużych teleskopów i tych planowanych w najbliższych latach. Różne inne firmy z poszczególnych krajów przeniosły zdobytą w trakcie współpracy z ESO wiedzę na pola swoich działań komercyjnych w technologiach komunikacyjnych, produkcji półprzewodników, urządzeń medycznych i rozwiązań dla sektora przemysłu kosmicznego.

Polska jest członkiem Europejskiego Obserwatorium Południowego od ubiegłego roku. ESO ma obserwatoria z wielkimi teleskopami na terenie pustyni Atakama w Chile.

To jest ciekawe - Myszy na Marsie? Dziwne zdjęcia NASA: