Hiszpańskie okręty podwodne typu S-80. To dobra propozycja dla Polski?

Hiszpańska stocznia zaprezentowała kompletny model przemysłowy – od projektu i budowy, przez szkolenie załóg i wsparcie eksploatacyjne, aż po długofalowe utrzymanie jednostek. To nie tylko gotowy produkt, lecz spójny system współpracy technologicznej i przemysłowej, który może zostać przeniesiony na polski grunt.

Okręt S-80 – z dojrzałym napędem AIP, nowoczesnym systemem walki i certyfikacją w standardzie SUBSAFE – stanowi propozycję, która łączy suwerenność technologiczną z realnym transferem kompetencji do polskiego przemysłu. To projekt dojrzały, gotowy, zaprojektowany z myślą o partnerstwie, a nie jedynie dostawie sprzętu.

Po latach zawahań i dyskusji temat okrętów podwodnych wreszcie nabiera realnego tempa. Polska coraz wyraźniej spogląda w stronę głębin, a decyzje, które do niedawna pozostawały w sferze zapowiedzi, dziś zaczynają przybierać konkretny kształt.

Od pewnego czasu coraz wyraźniej widać ofertę, która wnosi do rozmowy o programie Orka techniczny konkret i doświadczenie. Hiszpańska Navantia zaprezentowała w Kartagenie swój najnowszy okręt podwodny typu S-80 – projekt sprawdzony i gotowy do realizacji we współpracy międzynarodowej.

Pierwszy dzień wizyty w Kartagenie okazał się czymś znacznie więcej niż tylko technicznym spotkaniem. Kilka redakcji z Polski miało zaszczyt uczestniczyć w merytorycznym przedstawieniu możliwości przemysłowych i kompetencyjnych Navantii. W siedzibie koncernu zaprezentowano strukturę organizacyjną i kluczowe obszary działalności stoczni – centrum kompetencyjne hiszpańskiej marynarki wojennej, w którym budowane są jednostki typu S-80.

Przez cały czas towarzyszyła nam Esther Benito Lope, dyrektor biura marketingu Navantii – osoba o wyjątkowej energii, potrafiąca połączyć techniczny konkret z ludzkim wymiarem. To ona przez trzy dni dbała o każdy szczegół naszego pobytu, wprowadzając nas w świat hiszpańskiego przemysłu stoczniowego z kobiecą otwartością i serdecznością.

Podczas pierwszego dnia naszej wizyty, poświęconego głównej prezentacji programu S-80 Plus, Germán Romero, menedżer programu S-80, oraz José Luis, odpowiedzialny za sprzedaż okrętów podwodnych w Kartagenie, zaprezentowali szczegółowo hiszpańską propozycję – jej założenia techniczne, potencjał przemysłowy i możliwości współpracy z Polską. Ich prezentacja była jednym z kluczowych punktów wizyty – rzeczowa, merytoryczna i oparta na praktycznym doświadczeniu ludzi, którzy od lat współtworzą program S-80.

Spotkanie z zespołem Navantii nie było suchą prezentacją slajdów, lecz opowieścią o morzu, inżynierii i dumie z pracy ludzi, którzy tworzą jednostki mające przez kolejne dekady strzec bezpieczeństwa swoich wód.

Kartagena to nie tylko stocznia, lecz także pełnoprawne centrum inżynieryjne, produkcyjne i badawcze. Obejmuje zakłady integracji systemów sterowania i symulacji (Navantia Sistemas), fabrykę silników obsługującą 76 jednostek floty hiszpańskiej oraz laboratoria testowe napędu niezależnego od powietrza (AIP).

W ramach programu transformacji przemysłowej wdrożono tu pełną digitalizację i robotyzację procesów spawalniczych i montażowych, system SCADA do monitorowania zużycia energii i mediów technicznych, a także model BIM całego kompleksu produkcyjnego.

Zespół CEFESOL odpowiada za szkolenie i certyfikację spawaczy w zakresie pracy z grubymi kadłubami ciśnieniowymi. Z kolei centra COEX (Centers of Excellence) rozwijają technologie predykcyjnego utrzymania okrętów, wykorzystując analizę danych i symulacje procesów eksploatacyjnych – rozwiązania, które Navantia jest gotowa przekazać stronie polskiej w ramach przyszłej współpracy.

Okręt S-80 Plus to projekt narodowy Hiszpanii, w którym Navantia pełni funkcję Design Authority – od projektu po cykl życia eksploatacyjnego. Każda z czterech jednostek serii (S-81 do S-84) reprezentuje pełnowymiarową klasę oceanicznych okrętów konwencjonalnych (SSK) o długości 81 metrów, wyporności podwodnej 2965 ton i średnicy kadłuba 7,3 metra. Załoga liczy 32 marynarzy, z możliwością przyjęcia ośmiu żołnierzy sił specjalnych. Wysoki stopień automatyzacji systemów pozwala utrzymać niewielki skład osobowy bez utraty efektywności bojowej.

Po zakończeniu budowy czterech okrętów z serii S-80 Hiszpańskie Ministerstwo Obrony Narodowej przewiduje budowę kolejnych dwóch okrętów tej serii.

Docelowo przewidziano zastosowanie BEST AIP (Bio-Ethanol Stealth Technology) – trzeciej generacji układu niezależnego od powietrza, w którym wodór wytwarza się na pokładzie w procesie reformingu bioetanolu. Instalacja tego systemu została zaplanowana od jednostki S-83. Rozwiązanie ma umożliwiać wielodniowe przebywanie w zanurzeniu – nawet do blisko trzech tygodni – co zwiększa skrytość działania oraz zdolność do długotrwałych patroli.

Aktualnie prowadzone są zintensyfikowane testy nowego systemu AIP przewidzianego dla okrętu S-83. W pierwszej fazie urządzenie znajdowało się w kontenerze testowym na nabrzeżu, natomiast obecnie zostało zamontowane w sekcji nr 3 – jednej z pięciu, z których zbudowany jest kadłub jednostki.

Rozpoczęto testy portowe (HAT), obejmujące pełny proces ładowania baterii na zacumowanym przy nabrzeżu S-81. Wyniki prób potwierdziły zgodność działania systemu z założeniami teoretycznymi. W kolejnym etapie sekcję z AIP przetransportowano z nabrzeża do hangaru w celu prowadzenia dalszych prób w kontrolowanych warunkach.

Docelowo system AIP będzie wykorzystywany wyłącznie do procesu ładowania baterii, nie pełniąc funkcji napędu głównego w sytuacjach krytycznych. Zakończenie testów i integracja sekcji z pozostałymi modułami S-83 planowane są na 2026 rok.

System walki opracowany przez koncern Navantia we współpracy z Lockheed Martin integruje sensory akustyczne i nieakustyczne, zapewniając pełną świadomość sytuacyjną i taktyczną przewagę w środowisku morskim. Architektura systemu jest otwarta – umożliwia integrację z uzbrojeniem w standardzie NATO, w tym ciężkimi torpedami, minami i pociskami manewrującymi klasy „land-attack” (np. NSM-SL, z potwierdzoną wykonalnością integracji).

Kwestie bezpieczeństwa podporządkowano rygorom programu CTSUB, opracowanego wspólnie z hiszpańską marynarką wojenną, opartego o standardy SUBSAFE (US Navy). System certyfikacji obejmuje pełną kontrolę szczelności, odporności konstrukcji oraz testy procedur awaryjnych, w tym procesy fly-by-wire i analizę uszkodzeń w sytuacjach granicznych.

Dzięki posiadaniu pełnej certyfikacji z systemami wykorzystywanymi w NATO jednostka jest przystosowana do realizacji zadań z wykorzystaniem pojazdów ratowniczych i dzwonów ratunkowych stosowanych w marynarkach wojennych państw stowarzyszonych. W przypadku sytuacji awaryjnej ewakuacja załogi może być przeprowadzona zgodnie z procedurami operacyjnymi NATO.

Navantia zaoferowała Polsce kompleksowy model szkoleniowo-logistyczny, obejmujący symulatory platformowe i taktyczne (1:1 z odwzorowaniem centrali bojowej), systemy wirtualnej rzeczywistości dla załóg i instruktorów oraz moduły e-learningowe. Symulatory są w stanie odtwarzać zarówno procedury normalnej eksploatacji, jak i awaryjnego odzyskania sprawności systemów w warunkach rzeczywistego stresu operacyjnego.

Model wsparcia eksploatacyjnego, opracowany wraz z Armada Española, zakłada powołanie biura technicznego ISS (In-Service Support) w Polsce, które współpracowałoby z lokalnymi poddostawcami i ośrodkami przemysłowymi. Dzięki temu strona polska zyskałaby pełną suwerenność operacyjną i zdolność samodzielnego utrzymania floty w długim horyzoncie czasowym.

Navantia przedstawiła szczegółowy plan transferu technologii i know-how, obejmujący m.in. szkolenie inżynierów i techników w Kartagenie, wspólne projekty integracyjne z PGZ, wykorzystanie polskich stoczni w procesach serwisowych oraz rozwój kompetencji w zakresie systemów AIP i integracji wyposażenia NATO.

Podczas prezentacji podkreślono tzw. cel „polonizacji” projektu, czyli stopniowego włączania polskich podmiotów w cykl utrzymania, modernizacji i – w miarę możliwości – produkcji. Navantia zaproponowała model partnerski, w którym polski przemysł staje się równorzędnym uczestnikiem przedsięwzięcia, a nie wyłącznie odbiorcą produktu.

Navantia przedstawiła ofertę nie jako „okręt do kupienia”, ale jako wizję długofalowego partnerstwa. S-80 to pełnowymiarowa jednostka, która nie tylko będzie sobie dawała radę na Bałtyku, ale i na wodach z daleka od naszych wybrzeży. Wyposażona w nowoczesny system walki, opracowany wspólnie z Lockheed Martin i unikalny napęd niezależny od powietrza BEST AIP, który umożliwia długie przebywanie w zanurzeniu bez konieczności wynurzania. To właśnie dzięki tej technologii hiszpańskie okręty mogą prowadzić działania skrycie i skutecznie, nawet w trudnych warunkach operacyjnych.

Navantia jest dziś jedną z nielicznych stoczni w Europie, która samodzielnie pełni rolę Design Authority – to znaczy, że odpowiada za projekt, konstrukcję, integrację i pełne wsparcie w cyklu życia okrętu. Takie podejście daje gwarancję nie tylko jakości, lecz i kontroli nad każdą fazą procesu. W Kartagenie, gdzie powstają jednostki serii S-80 Plus, można zobaczyć nie tylko hale produkcyjne, ale i całe ekosystemy kompetencji: od laboratoriów systemów walki, przez linie montażowe modułów kadłuba, aż po symulatory dla załóg.

Biorąc pod uwagę aktualnie pojawiające się coraz częstsze zagrożenia hybrydowe biuro konstrukcyjne Navantii planuje stworzenie dla projektu S-80 cyfrowego bliźniaka na wzór tego, który wykorzystywany jest aktualnie przy budowie i późniejszej eksploatacji fregat typu F-110.

Po prezentacji mogliśmy zobaczyć proces z bliska. Na zaproszenie Navantii weszliśmy do ogromnej hali montażowej w Kartagenie. Już od wejścia widać było ciąg sekcji kadłuba ustawionych wzdłuż osi hali – od części rufowej po kolejne pierścienie kadłuba sztywnego. Przy czterech stanowiskach pracowały równolegle niewielkie zespoły, liczące od kilku do kilkunastu osób.

Patrząc na tempo i skupienie przy pracy, można było odnieść wrażenie, że każdy z zespołów doskonale wie, do czego zmierza – do powstania kolejnego okrętu typu S-80. Pasja i zaangażowanie, z jakimi kierownicy projektu mówili o swoich zadaniach, pokazywały, że dla wielu z nich to nie tylko praca, ale najważniejszy zawodowy priorytet.

Po prawej stronie ustawiono kolejne części kadłuba przyszłego okrętu S-83, po lewej trwały prace przy dwóch sekcjach S-84. W centralnej części hali, tuż przy jej wejściu, czekała przygotowana do chrztu jednostka S-82, której uroczystość zaplanowano na następny dzień.

Panował porządek właściwy produkcji wojskowej: czytelnie wyznaczone ciągi komunikacyjne, stanowiska narzędziowe pod dźwigarami, suwnice nad głowami i kontrola jakości na każdym etapie spawania pierścieni oraz łączenia sekcji. Rytm pracy pozostawał równy, bez pośpiechu, ale z pełną koncentracją. Wyraźnie zaznaczono podział na strefy – obróbkę i spawanie pierścieni, dopasowanie wręg, dalej przygotowanie do integracji instalacji okrętowych.

To tu rodzi się okręt podwodny nowej generacji – z arkuszy stali, z precyzji pomiarów i z dyscypliny zespołów, które krok po kroku składają kadłub w spójną, żyjącą konstrukcję.

Ale tym, co zrobiło największe wrażenie, był moment, gdy mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w uroczystości chrztu okrętu S-82 – wydarzeniu symbolicznym i pełnym emocji, nawet dla tych, którzy na co dzień piszą o technice.

Uroczystość odbyła się w atmosferze skupienia i dumy. S-82 Narciso Monturiol prezentowała czerwono-żółto-czerwoną banderę hiszpańskiej marynarki wojennej, a wśród zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele marynarek wojennych, przemysłu stoczniowego i mediów.

Kulminacyjnym momentem ceremonii było tradycyjne rozbicie butelki czerwonego wina Monte Real – Edición Especial Navantia 2024 o kadłub okrętu, symboliczny gest, który w hiszpańskiej tradycji stoczniowej zastępuje szampana. Uderzenie w stal, rozprysk wina i oklaski zgromadzonych gości stworzyły chwilę, w której technika spotkała się z emocją. To był moment prosty, ale pełen znaczenia – okręt podwodny Narciso Monturiol otrzymał oficjalnie imię.

Dla dziennikarzy i ekspertów, którzy na co dzień obserwują procesy zakupowe i modernizacyjne, było to przypomnienie, że za każdą specyfikacją, za każdym „AIP”, „IPMS” czy „Combat Management System” stoją ludzie, emocje i lata pracy. Esther, z uśmiechem, powiedziała mi, że każda nowa jednostka to jak narodziny dziecka – inna, wyjątkowa, z własnym charakterem.

To był moment, który zapamiętamy na długo. Jeszcze przed ceremonią chrztu mieliśmy okazję zobaczyć na własne oczy, jak z Portu Wojennego w Kartagenie wychodziła pierwsza jednostka serii – S-81 Isaac Peral. Cichy, elegancki, niemal po mistrzowsku wymykający się spojrzeniom, majestatycznie opuszczał rejon portu wojennego, by udać się na kolejne ćwiczenia bądź swoje misje. Takie sceny trudno zobaczyć w Polsce – ruch operacyjny hiszpańskiej marynarki i dostępność tych momentów dla gości z zagranicy to coś wyjątkowego.

Po uroczystości chrztu S-82 wszystkie media będące na uroczystości zostały zaproszone na obiad, zaledwie kilkaset metrów od miejsca, w którym rano mogliśmy zobaczyć wychodzący z portu wojennego S-81. Rozmowy o technice mieszały się z gwarą hiszpańskich mediów, które – podobnie jak my, Polacy – chłonęły każdy szczegół tego dnia.

I właśnie wtedy wydarzyło się coś, co dodało temu spotkaniu odrobiny magii. W oddali dostrzegliśmy znajomą sylwetkę wracającego do portu S-70 Galerna. To Mariusz pierwszy ją zauważył i z emocji zawołał tak głośno, że wszyscy poderwali się od stołów. W jednej chwili obiektywy aparatów, telefonów i kamer skierowały się ku wejściu do portu – każdy chciał uchwycić ten niecodzienny moment. Przez kilka minut czas jakby się zatrzymał. Na tle błękitnej wody wchodził do portu okręt, który przez dekady był symbolem hiszpańskiej floty podwodnej.

Hiszpańska oferta w ramach programu Orka to coś więcej niż propozycja zakupu okrętu. To projekt współpracy przemysłowej, transferu technologii i budowy w Polsce kompetencji, które mogą trwale wzmocnić nasz przemysł obronny. Navantia zapowiedziała gotowość do współpracy z PGZ oraz z lokalnymi partnerami, w tym z gdyńskimi i szczecińskimi stoczniami, przy serwisie i szkoleniu załóg.

Okręt S-80 to propozycja dojrzała – powstała na bazie programu narodowego, w którym Hiszpania ponosiła pełną odpowiedzialność za projekt. Zastosowany napęd BEST AIP wykorzystuje bioetanol, generując wodór na pokładzie, co eliminuje potrzebę magazynowania go w butlach. To rozwiązanie bezpieczne, nowoczesne i przyjazne dla środowiska – a przede wszystkim zapewniające długie pozostawanie w zanurzeniu, co w warunkach Bałtyku ma znaczenie strategiczne.

Przedstawiona oferta jest nie tylko propozycją zakupu okrętu podwodnego, ale również systemem bezpieczeństwa morskiego i przemysłowego, który Polska mogłaby rozwijać przez kolejne dekady. S-80 stanowi dziś w NATO jedną z najbardziej zaawansowanych jednostek konwencjonalnych z napędem niezależnym od powietrza, który przeszedł wszystko próby i jest gotowy do montażu na S-83. Navantia, posiadająca status Design Authority, oferuje Polsce pełną transparentność technologiczną, wsparcie szkoleniowe oraz model współpracy oparty na długoterminowym partnerstwie – przemysłowym i strategicznym.

Wizyta polskiej delegacji dziennikarzy w Navantii, prezentacja i późniejsze odwiedziny w Kartagenie zostawiły wrażenie, że to nie tylko spotkanie producenta z potencjalnym klientem. To była wymiana doświadczeń, spojrzenie w przyszłość i próba znalezienia wspólnego języka między dwiema morskimi kulturami – polską i hiszpańską.

Niezależnie od ostatecznego wyboru, jedno jest pewne – Hiszpania pokazała Polsce ofertę opartą na doświadczeniu, wnioskach z programu S-80, samodzielności technologicznej i partnerskim podejściu do współpracy na morzu. Czy Orka wynurzy się z hiszpańskich głębin – zależy już tylko od decyzji w Warszawie.

Polska potrzebuje nowych okrętów podwodnych – bojowych, gotowych do działania, a nie jednostek zastępczych. Hiszpańska Navantia ma w swoim portfolio propozycję, która może realnie wzmocnić potencjał Marynarki Wojennej RP tu i teraz. W obliczu wojny na Ukrainie i agresywnej polityki Rosji, decyzja o zakupie to nie tylko kwestia modernizacji, lecz element bezpieczeństwa narodowego i wiarygodności sojuszniczej.

Czy hiszpańska Orka wynurzy się w Porcie Wojennym Gdynia? Odpowiedź poznamy już wkrótce – i będzie to test nie tylko dla Marynarki Wojennej, ale dla bezpieczeństwa całego państwa.

Autor: Mariusz Dasiewicz/Adam Woźnicki

Artykuł: Czy hiszpańskie okręty podwodne typu S-80 to dobra propozycja dla Polski? - pochodzi z serwisu Portal Stoczniowy.