Zarządzanie w przedsiębiorstwie przyszłości

Racją i celem istnienia każdego przedsiębiorstwa jest wytwarzanie wartości dodanej. Wejściowe zasoby to kapitał fizyczny, ludzki oraz wiedza i technologia. O rozwoju i konkurencyjności przedsiębiorstwa decyduje trafność prognoz oraz umiejętność realizacji decyzji wynikających z tych prognoz.

Konkurencyjność i tempo wzrostu są tym większe, im lepiej zarządzamy dostępnymi zasobami. Skuteczność kluczowych czynności biznesowych takich jak opracowanie prognozy, programowanie działań i podejmowanie decyzji biznesowych – zależy od kompetencji ludzi – kadry zarządzającej.

Istotą czwartej rewolucji przemysłowej jest przekazywanie tych kompetencji „inteligentnym” maszynom. Zgromadzona już wiedza daje nam świadomość, jak niedoskonale korzystamy z posiadanych zasobów, więc pozwala założyć, że przyszłe technologie „myślenia” mają olbrzymi potencjał wzrostu. Spodziewane zwiększenie tempa wzrostu produktywności całkowej, musi szybko doprowadzić do przełomowych zmian jakościowych.

Konsekwencje tego procesu są bardzo trudne do określenia, bo nie sposób przewidzieć, jak szybko będą się zmieniać cele przyświecające konstruktorom i „nauczycielom” modułom sztucznej inteligencji oraz co te maszyny „wymyślą”. Optymalizacja wykorzystania zasobów jest również podstawą funkcjonowania wszystkich niekomercyjnych organizacji. Jest nieuniknionym, że technologie „myślenia” opracowywane dla potrzeb przedsiębiorstw komercyjnych będą przechodzić do wszystkich innych instytucji i organizacji świadczących wszelkiego rodzaju usługi.

Problematyka jest obszerna i wielowątkowa, więc prognozy dotyczące kształtu, a nawet istoty przemysłu 4.0 mogą zależeć od punktu widzenia i zestawu czynników, które weźmiemy pod uwagę przy ich opracowywaniu. Opisywane wizje mogą być bardzo różne, ale powinny być spójne. Mnogość niewiadomych powoduje, że bywają zasadniczo różne i sprzeczne. Najważniejszym jest, że wizje te stają się podstawą prowadzonych na olbrzymią skalę prac naukowych i konstrukcyjnych. W ich wyniku wizje nieefektywne zostaną odrzucone. Przemysł 4.0 to radykalna zmiany jakościowa w procesach zarządzania przedsiębiorstwem, grupami przedsiębiorstw i gospodarką.

Przemysł 4.0 to również technologia, która obecnie rozwija się wewnątrz zakładów i przejawia się w postaci integracji cyfrowej wszystkich procesów biznesowych w przedsiębiorstwie. Robotyzacji ulegają wszystkie typy czynności, łącznie z tymi, które mają charakter decyzji zarządczych, handlowych, technicznych, organizacyjnych itd.. Powstają platformy technologiczne, w ramach których maszyny będą samodzielnie decydować, w jaki sposób najlepiej wykorzystać swój czas pracy i jak najefektywniej zorganizować współpracę między sobą. To inwestycje w oprogramowanie, sensory, programowalne sterowniki PLC (Programmable Logic Controller) i sieci komunikacji elektronicznej. Służą głównie poprawie efektywności wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa oraz zwiększania jego produktywności.

Istniejące już systemy EPR (Enterprise Resource Planning) służą wyciąganiu wniosków z odpowiednio zagregowanych olbrzymiej ilości danych. Początkowo systemy te rozwijały się tylko w dużych zakładach i wymagały wysokich kompetencji kadry. Wraz z rozwojem ich „inteligencji” stają się bardziej przyjazne i wchodzą do coraz mniejszych zakładów, przyczyniając się do zmniejszania deficytu kompetencji zarządczych. W nadchodzących latach systemy ERP będą przekształcać się w systemy podejmowania decyzji. Rosnąca automatyzacja wszystkich procesów technologicznych i logistycznych pobudza popyt na systemy realizacji produkcji MES (Manufacturing Execution System).

MES to technologie informatyczne, oprogramowanie, urządzenia elektroniczne i elementy automatyki, umożliwiające efektywne zbieranie informacji w czasie rzeczywistym wprost ze stanowisk produkcyjnych i ich transfer na obszar biznesowy (do ERP). Informacje o realizacji produkcji pobierane są jeszcze przy udziale pracowników produkcyjnych, ale coraz częściej bezpośrednio z maszyn. Stale rośnie procent stanowisk pracy wyposażonych w interfejs komputerowy HMI (Human Machine Interface), przekształcany z czasem w autonomiczny komputer czyli w moduł PLC. Stanowiska te z reguły połączone są szerokopasmową siecią transmisji danych.

W publikacjach o przemyśle 4.0 dominują opisy optymalnych mechanizmów tzw. pionowej integracji cyfrowej (wewnątrz zakładu), ale większą rewolucją będzie integracja pozioma, dotycząca analogicznej integracji, ale pomiędzy zakładami. Obecnie zaczyna się pomiędzy zakładami powiązanych właścicielsko. Na tym etapie oba procesy skupione są na wdrażaniu oprogramowania, które w sposób kompleksowy i spójny zarządza całością funkcjonowania wszystkich procesów biznesowych i technologicznych.

Docelowo, powierzenie „myślącym” maszynom zadania zarządzania procesami oznacza autonomię w podejmowaniu decyzji technologicznych i biznesowych. Maszyny będą zawierać umowy kupna/sprzedaży towarów i usług, umowy o współpracy technicznej i handlowej. Współczesny Internet rzeczy służy zapewnieniu współpracy rozproszonych automatów. W przyszłości stanie się transakcyjną platformą cyfrową, na której maszyny i ludzie będą trudno rozróżnialnymi podmiotami uczestniczącymi w obrocie gospodarczym.
W jaki sposób powinniśmy przygotować się do nadchodzących zmian, aby znaleźć się w gronie liderów czwartej rewolucji przemysłowej? Co zrobić, by Polska mogła skorzystać z nachodzącej rewolucji przemysłowej i zmniejszyć dystans dzielący nas od krajów najwyżej rozwiniętych?

Problematyce tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi przemysłu 4.0 poświęcone będzie tegoroczne X Forum Gospodarcze TIME (https://fgtime.pl/). Organizacje przedsiębiorstw z Niemiec i Polski (ZVEI, KIGEiT i PIIT) zaprosiły do dyskusji przedsiębiorców i przedstawicieli administracji z Niemiec, Polski i UE.