Tak działa pocisk przeciwpancerny 3BM9. To broń polskich czołgów

Jak działa pocisk przeciwpancerny? Działanie jednego z typów amunicji przeciwpancernej pokazuje animacja, obrazująca trafienie w pancerz przez rosyjski pocisk 3BM9, używany m.in. przez polskie czołgi T-72.

Rosyjska animacja pokazuje, co dzieje się z pociskiem przeciwpancernym po trafieniu w stalowy pancerz. Co istotne, 3BM9 to pocisk typu APFSDS. Akronim ten oznacza pocisk podkalibrowy, stabilizowany brzechwowo, z odrzucanym sabotem.

Tłumacząc techniczną terminologię na zrozumiały język oznacza to, że pocisk przypomina strzałę z twardego materiału, zakończoną "lotkami" – statecznikami zapewniającymi stabilność w locie.

Średnica pocisku jest mniejsza niż średnica lufy, z której jest wystrzeliwany. Dlatego smukły rdzeń jest otoczony przez odrzucane podczas lotu wypełnienie, nazywane sabotem.

Warto przy tym podkreślić, że animacja – choć efektowna - przedstawia czysto hipotetyczną sytuację, jaką jest trafienie pod kątem prostym w jednolity blok stali (RHA - walcowana na gorąco jednorodna stal pancerna).

Współczesne pancerze czołgowe wyglądają inaczej. Są tworzone z wielu warstw stali o różnych właściwościach, a także m.in. wkładek ceramicznych.

Najbardziej znanym pancerzem kompozytowym jest Chobham, opracowany w Wielkiej Brytanii w latach 60. poprzedniego wieku. Jego warianty są stosowane w wielu współczesnych zachodnich czołgach, jak M1 Abrams czy Challenger 2 (ale nie w używanych także w Polsce Leopardach 2, które mają pancerz innego typu - tzw. pancerz grodziowy).

Również czołgi rosyjskie od dawna nie są chronione wyłącznie przez jednolity pancerz. To właśnie w Związku Radzieckim po raz pierwszy zastosowano pancerz kompozytowy na masową skalę, wyposażając w niego czołgi T-64.

Także polskie czołgi o radzieckim pochodzeniu nie są chronione wyłącznie przez stal. W przypadku T-72 zastosowano wkłady kwarcowe, a PT-91 Twardy jest osłonięty przez opracowany w Polsce pancerz ceramiczny CAWA. 

Odrębną kwestią jest sama amunicja 3BM9. Należy ona do najprostszych i najmniej skutecznych pocisków APFSDS. Zamiast wąskiego rdzenia z bardzo gęstego materiału, jak np. wolfram, pociski 3BM9 mają jedynie monolityczny, stalowy penetrator pozwalający na przebicie stalowego monolitu o grubości do 300 mm.

To za mało, by zniszczyć większość współczesnych czołgów podstawowych, wobec których są po prostu nieskuteczne. Kilkadziesiąt lat temu dostrzegli to również sami Rosjanie, przeznaczając pocisk 3BM9 do zadań ćwiczebnych i do roli taniej amunicji, przeznaczonej na eksport.

Niestety, jak wynika z odpowiedzi na jedną z interpelacji poselskich, pociski m.in. tego typu znajdują się na wyposażeniu polskich czołgów PT-91 Twardy i T-72.