Odnaleziono czaszkę małpy sprzed 20 mln lat. Ujawnia sekrety ewolucji mózgu naczelnych

Odkryta skamieniała kość pozwoliła zbadać, jakie cechy zostały utracone w ewolucji, które z nich pochodzą od wspólnego przodka, a które ewoluowały niezależnie między różnymi grupami.

Paleontolodzy wykorzystujący skanery CT, stosowane w tomografii komputerowej ujawnili strukturę starożytnego mózgu małp naczelnych. Było to możliwe za sprawą wyjątkowo dobrze zachowanej czaszki.

Zrozumienie ewolucji złożonych ludzkich mózgów nie jest zadaniem łatwym. Naukowcy nie posiadają wzorów, do których mogą je porównywać. Zamiast tego badacze poszukują pośrednich dowodów poprzez analizowanie śladów w postaci odcisków, jakie mózg zostawił na czaszce.

- To dość niezwykłe – powiedział w rozmowie z mediami John Flynn, jeden z autorów badania i kustosz w American Museum of Natural History w Nowym Jorku.

- Próbowaliśmy sami siebie przekonać, że to nic innego jak kolejny naczelny, ale zdjęcia przedstawiały bulwiasty obszar, w którym powinien znajdować się mózg. Późniejsze czyszczenie i tomografia komputerowa potwierdziły znaczenie tego odkrycia – dodał Flynn.

Antropoidalna gałąź drzewa ewolucyjnego jest podzielona na dwie grupy: małpy Nowego Świata, zwane platyrynami, oraz małpy Starego Świata i wielkie małpy (w tym ludzi), zwane katarrinami.

Naukowcy uważają, że podział na wspomniane grupy nastąpił co najmniej 36 milionów lat temu. Badana czaszka należała do wymarłego gatunku Chilecebus carrascoensis – malutkiej małpy, której waga wynosiła niewiele ponad pół kilograma. Zdaniem naukowców stworzenie było wielkości współczesnej tamaryny lub marmozety, ale z mniejszym mózgiem.

Zespół badaczy pod przewodnictwem Xijun Ni z Chińskiej Akademii Nauk skanował pozostałości skamieliny przy wykorzystaniu promieni rentgenowskich. Dzięki nim możliwe było stworzenie skanu, ukazującego strukturę mózgu odciśniętą w skamieniałej kości.

Naukowcy oszacowali, że mózg starożytnej małpy ważył około 8 gramów. Naukowcy ustalili również rozmiar opuszki węchowej małpy (obszaru mózgu, który jest odpowiedzialny za przetwarzanie zapachów) oraz kształt kanału wzrokowego i nerwu wzrokowego. Flynn podkreślił, że mózg posiadał zaskakująco złożone fałdowanie.

Odkrycie dowodzi, że mózg naczelnych prawdopodobnie nie ewoluuje jako całość, ale zmiany zachodzą fragmentarycznie. Potrzeba jednak więcej skamielin pochodzących od różnych gatunków, aby w pełni zrozumieć ewolucję mózgu u naczelnych. Naukowcy mają też nadzieję, że uda im się kontynuować analizę tego typu struktur przy zastosowaniu skanerów o wyższej rozdzielczości.