Cyfrowy dobrostan w czasie pandemii. Jak zadbać o rozwijanie dobrych nawyków cyfrowych u dziecka?

Znalezienie równowagi między online i offline to dziś jedno z najważniejszych zadań dla zamkniętych w domach rodzin. W jaki sposób rodzice mogą towarzyszyć dzieciom w korzystaniu z nowych technologii oraz jakie aplikacje będą dla nich odpowiednie? I jednocześnie – jak spędzać czas offline i budować relacje nie tylko za pomocą ekranu i klawiatury?

Ilustracje: Anna Philippova, MAD Illustrators

Za dużo komputera, smartfona, telewizji? Za mało ruchu, zabawy, budowania relacji? Czas pandemii jest wyjątkowo trudny dla rodziców, którzy nie chcą, by ich dzieci całe dnie spędzały w cyfrowym świecie. Z drugiej strony – zamknięte szkoły i praca zdalna zmuszają do tego, by z technologii korzystać więcej i dłużej niż dotychczas. Podczas świąt wiele dzieci znalazło pod choinką kolejne elektroniczne urządzenia, które sprawiają mnóstwo radości, ale też mogą się stać przyczyną konfliktów dotyczących czasu i sposobu korzystania z nich.

Trudnościami w zachowaniu równowagi cyfrowej przez latorośle denerwują się zarówno rodzice, jak i dzieci, które nie zawsze rozumieją narzucane im ograniczenia, a końca tej sytuacji nie widać. Co zrobić, by wyjść z niej obronną ręką? Najlepiej, gdy wszystko ma swój czas i miejsce, kiedy panuje równowaga. Zapewnia ją cyfrowy dobrostan – czyli stan, gdy wiemy, że korzystając z technologii, nie wyrządzamy krzywdy: sobie ani nikomu innemu. Jednocześnie nie ograniczamy na siłę czasu spędzonego przed ekranem, dbając o to, żeby aktywności online i offline wzajemnie się uzupełniały. Niemożliwe? Z pozoru tak, ale są tacy, którym się to udaje.

W obecnym czasie niemal całkowitego zamknięcia w domach dla młodych ludzi smartfon jest praktycznie jedynym oknem na świat. To, co do tej pory dawała szkoła, plac zabaw czy ogólnie pojęte "podwórko" – teraz jest zamknięte w komunikatorach i na portalach społecznościowych.

{"width":600,"height":350,"photo":{"url":"https://filerepo.grupawp.pl/api/v1/display/embed/f4b136f8-ab70-4b95-9aac-fdfbbaf84c94","type":"photo","width":3999,"height":1343,"source":"MAD Illustrators","small":false,"authors":["Anna Philippova"],"description":""}}

Psychologowie zawsze podkreślali, jak istotna dla młodych jest akceptacja rówieśników. W tym wieku to przyjaciele stają się ważnym punktem odniesienia i ich opinie stają się ważniejsze od tego, co mówi rodzina. Dojrzali rodzice wiedzą o tym i rozumieją dorastające dzieci. Jak teraz pogodzić zdrową potrzebę kontaktu z przyjaciółmi z koniecznością (choćby zdrowotną) ograniczenia czasu przed ekranem, kiedy to właśnie w ten sposób możliwe jest dziś utrzymywanie i zawieranie znajomości?

Dodatkowym utrudnieniem jest to, że pracujący często w domu rodzice też nie odchodzą przez długie godziny od komputera. Dzieci ciągle widzą ich przy laptopach i ze smartfonami w ręku. Jak w takiej sytuacji wytłumaczyć konieczność odłożenia telefonu i jak obalać argument: "jeśli ty możesz, to ja też"?

Eksperci w zakresie wychowania powtarzają, że trzeba rozmawiać, tłumaczyć i przekonywać, że konieczna jest równowaga i zdrowy rozsądek. Wyjaśniać, czym jest właściwe korzystanie z technologii i czym się ono różni od bezproduktywnego spędzania kolejnych godzin przed ekranem smartfona czy komputera. Pokazywać zagrożenia, które są obecne w sieci, i uczyć, jak ich unikać i jak sobie z nimi radzić.

To wszystko prawda, ale… jak to zrobić? Jak w praktyce kształtować w dzieciach (i w sobie) tzw. zdrowe nawyki cyfrowe?
Wielu rodziców nie radzi sobie z tym samodzielnie. W tym wypadku niezbędna staje się porada ekspertów – pedagogów, psychologów, nauczycieli. Tej trudno obecnie szukać w bezpośrednich spotkaniach, w poradniach czy na warsztatach, których przed pandemią odbywało się całkiem sporo. Pomoc przychodzi z raczej mało spodziewanej strony – od firmy, której główną dziedziną działalności jest sprzedawanie elektronicznych urządzeń, takich jak smartfony, tablety czy telewizory.

Samsung od dwóch lat prowadzi działania edukacyjne w zakresie budowania zdrowych nawyków cyfrowych u dzieci i dorosłych. Od 2018 roku organizowane były cykliczne warsztaty familijne, dzięki którym rodzice mogli się dowiedzieć, jak czynnie uczestniczyć w życiu cyfrowym dzieci i doświadczyć tego w aktywnościach podejmowanych razem z dzieckiem na spotkaniach. Zajęcia familijne prowadzone były zarówno w serwisach Premium Service Plaza Samsung, jak i dla społeczności lokalnych, m.in. w inkubatorach Samsung – w Lublinie, Białymstoku i Rzeszowie. Podczas warsztatów uczestnicy mogli poznać ciekawe aplikacje edukacyjne pokazujące, jak twórczo i bezpiecznie spędzać czas wolny w sieci: zachęcające do interakcji z innymi, uczące logicznego myślenia, służące do nauki, a także pozwalające stawiać pierwsze kroki w świecie programowania.

Samsung prowadzi także warsztaty dla nauczycieli, dzieci i rodziców w 18 przedszkolach w Polsce. W ramach programu w zeszłym roku otwarto pracownię edukacyjną Samsung Edu Lab w Szkole Podstawowej nr 234 im. Juliana Tuwima w Warszawie.

W ostatnim czasie, zanim uczniowie przeszli na naukę zdalną, w pracowni odbyły się warsztaty dla uczniów klas 7 i 8. Zajęcia prowadzone były metodą "design thinking", na których młodzi ludzie poznali bliżej tematykę cyfrowego dobrostanu pokazując pomysły, jak na co dzień zarządzają swoim bezpieczeństwem online. Wśród prezentowanych projektów znalazło się kilka pomysłów na aplikacje dotyczące kontrolowania czasu spędzanego w internecie czy powszechnego hejtu w sieci. Merytorycznego wsparcia udzielili zaproszeni eksperci: Marta Florkiewicz-Borkowska i Kamil Śliwowski. Krótki film z warsztatów można zobaczyć tutaj: https://youtu.be/jfdLOZW0tpI.

Samsung zadbał o bezpłatną dostępność w sieci wielu materiałów i informacji przydatnych dzieciom oraz rodzicom. Od października działa strona internetowa Samsung CyfrOFFy kONtakt. Można tam znaleźć propozycje różnych aktywności online i offline dla rodziców, gotowe scenariusze zajęć dla nauczycieli, quizy i narzędzia edukacyjne do pobrania.
Na początek warto się zapoznać z „Rodzinnym przewodnikiem po cyfrowym świecie”, który jest kompendium wiedzy o tym, jak bezpiecznie i mądrze korzystać z nowych technologii.

{"width":600,"height":350,"photo":{"url":"https://filerepo.grupawp.pl/api/v1/display/embed/8eb28f6b-4c4c-4989-acbe-b27149dadceb","type":"photo","width":3999,"height":1343,"source":"MAD Illustrators","small":false,"authors":["Anna Philippova"],"description":""}}

Kolejnym krokiem może być pobranie publikacji „Aktywości na start”, która przekazuje dzieciom podstawową wiedzę z zakresu programowania – to świetna inspiracja dla rodziców czy nauczycieli, choćby na czas zbliżających się ferii czy zimowych weekendów.

Można też skorzystać z „Kart edukacyjnych dla rodziców”. To starannie zaprojektowane 12 kart, które przydadzą się do kreatywnych zabaw. Każda karta to inne zagadnienie związane z cyfrowym dobrostanem, zawierające inspiracje do dyskusji z dzieckiem. Przykłady? „Zasada 10 aplikacji” zachęcająca do wspólnego wybrania 10 aplikacji, z których dziecko będzie korzystać. Albo „Korzystanie z nowych technologii w pracy i w domu” – czyli karta, która zaprasza do przemyślenia, czy nasze dzieci mają świadomość, w jakim celu używamy urządzeń cyfrowych. Jest też m.in. karta, która zachęca całą rodzinę do odłożenia smartfonów w jedno miejsce i wspólnego spędzenia czasu offline, na pogłębianiu wzajemnych relacji, bez odniesień do cyfrowych technologii.

Strona https://cyfroffykontakt.samsung.pl to skarbnica wiedzy i materiałów. Od „technologicznego BHP” po projektowanie aplikacji. Od propozycji nauki cyfrowej współpracy po narzędzia i sposoby pozwalające na oderwanie się od technologii. Poradniki przygotowane zostały przez współpracujących z Samsungiem ekspertów – doświadczonych nauczycieli, edukatorów, psychologów.

Działa też Facebookowy profil Samsung CyfrOFFy kONtakt. Warto tam zajrzeć i polubić fanpage, wziąć udział w webinariach, podczas których poruszane są tematy związane z obecnością w sieci i cyfrowym dobrostanem – zarówno młodych ludzi, jak i dorosłych.

Wysiłek Samsunga na rzecz edukacji w zakresie bezpiecznego korzystania z nowych technologii został ostatnio doceniony w badaniu „Digital Inclusion Benchmark” za 2020 rok, w którym firma zajęła 10. miejsce wśród stu najbardziej wpływowych firm technologicznych na świecie. W ankiecie brane były pod uwagę cztery obszary z zakresu cyfrowej integracji, takie jak: zwiększenie powszechnego dostępu do technologii cyfrowych (access); doskonalenie umiejętności cyfrowych (skills); sprzyjanie bezpiecznym kontaktom z technologią poprzez ograniczanie ryzyka korzystania z niej (use) oraz wprowadzanie innowacji w sposób otwarty i etyczny (innovation). W zakresie bezpiecznego korzystania z technologii, Samsung jest jedną z 16 najwyżej ocenianych firm zajmujących się ochroną dzieci w internecie. To właśnie m.in. zasługa lokalnego programu CyfrOFFy kONtakt. Podczas realizacji programu prawie tysiąc rodzin wzięło udział w warsztatach, a ponad dwa tysiące dzieci pomyślnie ukończyło przeznaczone dla nich zajęcia. W webinariach uczestniczyło ponad 28 tysięcy osób, które zamieściły ponad 10 tysięcy komentarzy na Facebooku. Z programem Samsung CyfOFFy kONtakt współpracuje ok. 20 ekspertów. Na różnego rodzaju spotkaniach organizowanych przez Samsung dla rodziców i rodzin rozdano blisko 1500 poradników.

Znaczna część efektów tej pracy dostępna jest w każdej chwili na stronie https://cyfroffykontakt.samsung.pl. Szczególnie warto tam zajrzeć teraz – przed dziećmi i rodzicami kilka tygodni wolnego czasu, którego nie można spędzić na stoku narciarskim czy zimowym obozie. Pozostaje zabawa w domu, która nie musi być szkodliwym „gapieniem się” w ekran, a może stać się inspirującą przygodą, rozwijającą nie tylko umiejętności dzieci, ale też rodzinne relacje.