Ptasia grypa zdziesiątkowała słonie morskie. Wyginęło 97 proc. młodych

Na plażach Półwyspu Valdés u wybrzeży Patagonii naukowcy naliczyli setki martwych dorosłych i nowo narodzonych osobników słoni morskich południowych. Udział wirusa ptasiej grypy (H5N1) w masowym wymieraniu potwierdziły analizy - donosi BBC. "W październiku rozpoczniemy nowy spis zwierząt, aby kontynuować ocenę wpływu epidemii i potencjalnych scenariuszy odbudowy tej populacji, która koncentruje ponad 80 proc. słoni morskich w kraju" - przekazała organizacja World Conservation Society w Argentynie.

Słonie morskie (Mirounga), osiągające do 5,8 metra długości i ważące do 3700 kg, są największym gatunkiem fok na świecie. Większość czasu spędzają samotnie, żerując na morzu. Jednak raz w roku tysiące osobników gromadzą się wzdłuż argentyńskiego wybrzeża Patagonii, aby łączyć się w pary i rozmnażać.

Julieta Campagna, biolog morska z organizacji non-profit World Conservation Society (WCS) wraz z innymi badaczami odkryli setki martwych dorosłych i nowo narodzonych fok rozrzuconych na plażach Patagonii na Półwyspie Valdés. "Byłam przerażona" – wspomina Campagna w rozmowie z BBC. "Widzieliśmy setki martwych szczeniąt zjadanych przez mewy. To był przerażający widok".

Śmiertelny szczep wirusa ptasiej grypy, znany jako H5N1, po raz pierwszy wykryty u drobiu w 1996 roku, zmutował. Do 2020 roku ta wysoce patogenna forma wirusa łatwo rozprzestrzeniała się wśród populacji dzikich ptaków, a w 2022 roku zaczęła się również przenosić bezpośrednio z ssaka na ssaka. Jak podała organizacja WSC Argentina, przed epidemią ptasiej grypy w 2023 roku populacja słoni morskich południowych na Półwyspie Valdés rosła.

Wirus dotknął też inne gatunki. W Peru i Chile, w latach 2022–2023, wyginęło łącznie ponad 30 tys. lwów morskich. W Argentynie - około 13 tys. lwów morskich i uchatek. Jednak to na Półwyspie Valdés doszło do najbardziej dotkliwego wymierania. Naukowcy szacują, że wirus zdziesiątkował tam prawie 97 proc. młodej kolonii słoni morskich, uznawanej przez UNESCO za kluczową dla ochrony ssaków morskich. To największy w historii odnotowany przypadek śmiertelności wśród tego gatunku.

W 2023 roku nie można było jednak poznać pełnej liczby martwych dorosłych osobników, ponieważ kolejne zgony mogły mieć miejsce na morzu; ani także policzyć, ile samic zaszło w ciążę po wybuchu epidemii. Dlatego w 2024 r., po sezonie lęgowym, zespoły organizacji zajmujących się ochroną zwierząt wróciły na wybrzeże Patagonii, by oszacować stan kolonii. Wyniki z września 2025 r. wskazują 60 proc. spadek populacji w Valdés. Samce alfa zmalały o 43 proc. (z ok. 450 do 260), samice o 60 proc. (z ok. 12 tys. do 4,8 tys.). Liczba młodych spadła z ok. 14 tys. do 5 tys.

Według naukowców, ten spadek populacji spełnia kryteria Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), które nakazują zmianę statusu gatunku, który kiedyś był uważany za gatunek "najmniejszej troski", na "zagrożony".

"Usunięcie tak dużej masy całkowicie zaburza równowagę ekosystemu. Żaden inny gatunek nie jest w stanie zastąpić słoni morskich w oceanie" – przyznała Marcela Uhart, weterynarz specjalizująca się w dzikich zwierzętach na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis w rozmowie z BBC.

Masowe wymieranie słoni morskich odnotowane na Półwyspie Valdés może być zatem jedynie wierzchołkiem góry lodowej pełnego wpływu ptasiej grypy na foki i uchatki na świecie oraz na całe życie oceaniczne. Zrozumienie, dlaczego były tak podatne, a także konsekwencji tak drastycznego spadku liczebności, może teraz pomóc naukowcom przygotować się na nowe, przyszłe zagrożenia wirusowe.

"Przed 2023 rokiem nie sposób było sobie wyobrazić, że zdrowa populacja, taka jak ta na Półwyspie Valdés, mogłaby z roku na rok znaleźć się w niebezpieczeństwie" – mówi BBC biolog Valeria Falabella, dyrektor ds. ochrony wybrzeża morskiego w WCS Argentina. "To ostrzeżenie" - dodaje, zauważając, że zmiana klimatu niesie ze sobą dodatkowe ryzyko i niepewność dla gatunku.

Naukowcy szacują, że potrzeba co najmniej 70 lat do przywrócenia liczebności słoni morskich południowych sprzed 2023 r., o ile nie wystąpią nowe zakłócenia. Badacze z WSC apelują o zachowanie dystansu min. 30 metrów dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt.