Poradnik: Jak zapewnić długie życie dyskom SSD i HDD?

Awaria dysku twardego czy dysku SSD to zawsze pech. Sprzęt można
wymienić, ale utraconych danych nic nie przywróci. Co można zrobić, by ochronić najcenniejsze pliki?

Każdy dysk twardy czy dysk SSD ulegnie kiedyś awarii. Pytanie tylko, jak długa jest żywotność tych urządzeń. Poszukując odpowiedzi, warto odwołać się do doświadczeń tych, którzy mogą ocenić faktyczny czas pracy pamięci masowych. Eksperci jednego z dostawców rozwiązań backupu w chmurze - firmy BackBlaze - opublikowali wyniki badań statystycznych dotyczących dysków. BackBlaze przechowuje w swojej chmurze kopie zapasowe dysków należących do 25 tysięcy użytkowników, z których każdy dysponuje dyskiem o pojemności od 1 do 4 TB. W ciągu czterech lat pracy serwerów BackBlaze około 20 proc. użytkowników przywracało dane ze swoich kopii na nowe dyski. Inne szacunki sugerują średnią żywotność dysków twardych na poziomie około sześciu lat. Ostatnio daje się zaobserwować nieznaczny wzrost awarii tych urządzeń w ciągu pierwszych 18 miesięcy ich działania wskutek wad produkcyjnych. Jeżeli dane urządzenie jest pozbawione wad produkcyjnych, to przez pierwsze trzy lata ryzyko awarii jest bardzo małe (statystycznie). Jednak
wraz z rozpoczęciem czwartego roku eksploatacji liczba awarii wzrasta. Analiza BackBlaze nie wykazuje istotnych różnic pomiędzy tanimi dyskami konsumenckimi a droższymi modelami - o ile mówimy o typowych zastosowaniach domowych. Potencjał droższych dysków i ich zdolność do pracy ciągłej (np. w serwerach) w komputerze domowym pozostają niewykorzystane. W komputerze domowym potencjalnie groźniejsze jest częstsze włączanie i wyłączanie zasilania. Nie zaobserwowano też wyraźnych różnic pomiędzy markami poszczególnych dysków. Nie ma znaczenia, czy korzystasz z dysku WD, Seagate, Hitachi (teraz Toshiba) - każdego z nich statystycznie cechowała podobna kondycja i każdy z nich kiedyś się zepsuje.
Istnieją dwie przyczyny utraty danych na dyskach twardych lub SSD: awaria sprzętu bądź błędy systemu plików. Po stronie sprzętowej wsparcie zapewnia montowany we wszystkich dyskach system monitoringu S.M.A.R.T. Pozwala przewidzieć zbliżającą się awarię.

Zacznij od sprawdzenia, czy w BIOS-ie komputera jest włączony monitoring S.M.A.R.T. Odszukaj w programie konfiguracyjnym BIOS-u (wywoływanym zaraz po włączeniu komputera) pozycję o nazwie "HDD S.M.A.R.T. Capability" (lub podobnie) i upewnij się, że opcja ta ustawiona jest w pozycji "włączona" (ang. enabled). Po włączeniu wspomnianej opcji, jeżeli system Windows wyświetla komunikat o wysokim ryzyku awarii dysku, nie należy tego bagatelizować, tylko możliwie jak najszybciej sporządzić kopię zapasową danych.

Jednym z najpopularniejszych programów obsługujących mechanizm S.M.A.R.T. i oferujących narzędzia do analizy wartości dostarczanych przez to rozwiązanie jest aplikacja CrystalDiskInfo. Zainstaluj ją i uruchom z uprawnieniami administratora. W górnej części okna aplikacji widoczne są ogólne informacje o dysku twardym, a niżej zobaczymy tabelę z parametrami odczytanymi z systemu S.M.A.R.T. Gdy jakiekolwiek wartości przekraczają bezpieczny próg tolerancji, program generuje ostrzeżenia.

Tylko niektóre wartości S.M.A.R.T. alarmują o możliwości rychłego uszkodzenia dysku twardego (patrz tabela poniżej). Wiele z nich ma znaczenie diagnostyczne –. wówczas nawet liczby przekraczające progi tolerancji nie muszą oznaczać groźby awarii. Na przykład w przypadku SSD duże znaczenie ma parametr określający liczbę łącznie zapisanych danych na dysku od jego pierwszego uruchomienia. Gdy wartość sięga kilkudziesięciu terabajtów, pomyśl o zmianie urządzenia.

Dyski mogą ulec awarii nie tylko sprzętowej. Może również dojść do uszkodzenia systemu plików. Jednak te problemy da się wykryć i rozwiązać za pomocą oprogramowania.

We wszystkich starszych komputerach warto co jakiś czas (np. co miesiąc) w prosty sposób sprawdzić system plików. W Windows 7 kliknij prawym przyciskiem myszki ikonkę dysku, z menu kontekstowego wybierz "Właściwości", a następnie kartę "Narzędzia" i kliknij "Sprawdź". W kolejnym oknie zaznacz pola wyboru i kliknij "Rozpocznij".

Chcąc przeprowadzić test systemu plików, należy wywołać Wiersz polecenia z uprawnieniami administratora (polecenie "cmd", kliknięcie prawym przyciskiem i wybór z menu kontekstowego pozycji "Uruchom jako administrator"). W oknie Wiersza polecenia wpisz komendę: "chkdsk C: /f/r", (C: możesz zastąpić inną literą dysku). Opcja „/f”. oznacza automatyczną naprawę błędów, natomiast „/r” inicjuje próbę przywrócenia plików z uszkodzonych sektorów, jeżeli takowe zostaną znalezione.

Mechanizm monitorujący S.M.A.R.T. zdoła nas przestrzec przed awarią, jednak nie ochroni przed jej skutkami, gdy ta już nastąpi. Dlatego obowiązkowo należy się zabezpieczyć poprzez regularne sporządzanie kopii zapasowych.

W Windows 7 funkcje tworzenia obrazu systemu znajdziesz, wybierając kolejno: z menu Start pozycję "Panel sterowania", następnie "System i zabezpieczenia", "Kopia zapasowa/Przywracanie" i "Utwórz obraz systemu". Postępuj według wskazówek kreatora. W Windows 8 analogiczną funkcję znajdziesz również w Panelu sterowania. Wybierz kolejno "System i zabezpieczenia" i "Historia plików", a następnie "Kopia zapasowa obrazu systemu".

W razie pogarszających się wartości dotyczących diagnostyki dysku musisz dodatkowo się zabezpieczyć. Użyj aplikacji o nazwie Synchronicity. Umożliwia ona automatyczną synchronizację danych pomiędzy dowolnymi dwiema lokalizacjami. Przykładowo jako źródło danych wybierz folder „Dokumenty”, a jako folder docelowy –. dowolny folder na innym dysku. Synchronizację można skonfigurować jako zaplanowane zadanie. Jakakolwiek zmiana w folderze „Dokumenty” będzie automatycznie wprowadzana w kopii.

Polecamy w wydaniu internetowym chip.pl: Poradnik - długie życie SSH i DHH