Czy "efekt motyla" może wpływać na obecne zmiany pogody? Poznajcie odpowiedź
Spopularyzowany przez film Ashtona Kutchera motyw „efektu motyla”, to koncepcja, według której małe zjawiska mogą powodować ogromne zmiany. Jednak czy filmowa fikcja ma związek z rzeczywistością? Oto opinie fizyków.
Douglas Stanford, obiecujący naukowiec zajmujący się fizyką kwantową, twierdzi, że efekt motyla jest zdecydowanie prawdziwy, ale trudny do wykrycia. Żeby to zobrazować proponuje nam wyobrazić sobie sytuację rodem z filmów sci-fi – gdybyśmy cofnęli się w czasie i zmienili jedną, nieznaczącą rzecz, na przykład pozycję pojedynczego atomu, to teraźniejszość zostanie w bardzo dużym stopniu przekształcona (i to w przypadkowy sposób!). Rzeczy, które łatwo jest przewidzieć prawdopodobnie zostaną takie jak były, ale te nieprzewidywalne będą zupełnie inne.
Lot motyla początkiem huraganu?
Efekt motyla po raz pierwszy został przedstawiony przez Edwarda Lorenza w kontekście pogodowej przewidywalności. Pierwotnie nosił on inną nazwę – Lorenz w opublikowanej w 1969 r. pracy mówił o „skrzydłach mewy”. Termin „efektu motyla” został później zaproponowany przez dr Phila Merilessa.
W tym kontekście efekt motyla jest prawdą tylko w wąskim sensie. Małe zjawiska mogą spowodować permanentne zmiany w pogodzie na niewielką skalę, ale wątpliwym jest, żeby były w stanie spowodować coś znaczącego – tak twierdzi profesor i przewodniczący Wydziału Nauk Atmosferycznych Uniwersytetu Waszyngtońskiego, Dale Durran.
Koncepcja efektu motyla nie jest może perfekcyjnym przykładem tego, jak działają zmiany pogodowe, ale nie można omówić jej ilustracyjności. Problem w tym, że motyl jest zbyt mały, żeby zrobić coś wielkiego.
Metalowe skrzydła jednak skuteczniejsze
Inaczej ma się sprawa z większymi obiektami – samolot czy chmura cumulusów mogą mieć wpływ na pogodę wszędzie. Obecność lub brak chmury, może zmienić cyrkulację w danym miejscu, co przeniesie się na tego rodzaju dalsze procesy. W ten sposób tworzy się kaskada wpływów, która ostatecznie ma wielki efekt.
Pogoda nieprzewidywalna i bez motyli
Mimo, że owady nie są w stanie w dużym stopniu wpływać na pogodę, to i bez tego jest ona wystarczająco nieprzewidywalna. Wiedzą o tym wszyscy, których plany zostały pokrzyżowane przez słabą sprawdzalność długoterminowych prognoz.