Najdłuższy eksperyment naukowy świata. "Kamień" zmienia się w ciecz

Pak, czyli wysokotemperaturowa smoła węglowa, wygląda jak czarny kamień, choć jest cieczą o bardzo dużej lepkości. Ale jak udowodnić, że "kamień" jest gęstym płynem? Prof. Thomas Parnell postanowił wykazać to doświadczalnie, czego efektem jest – trwający do dziś – najdłuższy eksperyment naukowy w dziejach świata.

Eksperyment został rozpoczęty na australijskim Uniwersytecie Queenslandu w 1927 r. Prof. Thomas Parnell postanowił pokazać, że pak (rodzaj smoły), który wygląda jak kamień, jest twardy a przy uderzeniu kruszy się, to – wbrew pozorom – ciecz.

W tym celu umieścił próbkę paku w zakorkowanym, szklanym lejku, odczekał kilka lat, aż odpływ lejka zostanie całkowicie wypełniony, po czym otworzył odpływ i zamknął całość pod szklanym kloszem. I czekał.

Czekanie trwało aż do 1938 roku, kiedy to 11 lat po rozpoczęciu eksperymentu od lejka odłączyła się pierwsza kropla. Naukowiec doczekał jeszcze upadku drugiej – w 1947 roku – po czym zmarł, ale jego eksperyment nie został przerwany.

W rezultacie lejek z próbką paku jest od 1927 r. pod obserwacją. W międzyczasie zmieniły się nieco warunki – pomieszczenie z lejkiem jest od połowy lat 80. klimatyzowane, a stabilna i średnio nieco niższa temperatura sprawiła, że oddzielanie się kolejnych kropli zauważalnie spowolniło.

• 1927 r. - początek eksperymentu
• 1938 r. - upadek pierwszej kropli
• 1947 r. - upadek drugiej kropli
• 1954 r. - upadek trzeciej kropli
• 1962 r. - upadek czwartej kropli
• 1970 r. - upadek piątej kropli
• 1979 r. - upadek szóstej kropli
• 1988 r. - upadek siódmej kropli
• 2000 r. - upadek ósmej kropli
• 2014 r. - upadek dziewiątej kropli

Od rozpoczęcia eksperymentu minął już niemal wiek. W tym czasie zanotowano oderwanie się dziewięciu kropli paku. O wyjątkowym pechu może mówić opiekun eksperymentu, prof. John Mainstone (zmarł w 2013 r.) . 

W 1988 roku lejek z pakiem był prezentowany podczas wystawy World Expo 88, w czasie której, po 111 miesiącach oczekiwania, nastąpiło oderwanie się siódmej kropli. Mimo tak eksponowanego miejsca nikt nie zobaczył tego na żywo – prof. Mainstone wyszedł akurat na drinka i upadek kropli odnotowano już po fakcie.

Od 2000 roku podobne wpadki nie są już możliwe – najdłuższy eksperyment świata jest pod ciągłym nadzorem kamery, a obraz z niej został przez Uniwersytet Queenslandu udostępniony w internecie.

Eksperyment kropli paku może obserwować dziś każdy, choć prawdopodobny upadek kolejnej, dziesiątej kropli nastąpi dopiero za kilka lat. Mimo tego na świecie nieustannie ktoś śledzi transmisję – w chwili pisania tych słów oglądało ją 31 osób.